Εκδήλωση για το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Εκκλησιών και την Charta Oecumenica στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ

Διαβάζουμε απο το AMEN. GR

Γράφει ο Στυλιανός Δ. Χαραλαμπίδης, Θεολόγος (M.Th.) – Νομικός, Υπ. Δρ. Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (C.E.C. / K.E.K.) και η παρουσίαση και αποτίμηση ενός σημαντικού οικουμενικού κειμένου, της Charta Oecumenica, βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας άκρως ενδιαφέρουσας επιστημονικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στις 9 Μαΐου 2012 στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κεντρικοί ομιλητές ήταν ο κ. Γρηγόριος Λαρεντζάκης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Graz της Αυστρίας και ο κ. Rémi Gounelle, καθηγητής και κοσμήτορας της Προτεσταντικής Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου.

Την εκδήλωση, την οποία παρακολούθησαν μέλη ΔΕΠ και των δύο Τμημάτων της Σχολής, καθώς και μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί φοιτητές, άνοιξε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Προύσης κ. Ελπιδοφόρος, καθηγητής της Θεολογικής Σχολής, ο οποίος αφού παρουσίασε και ευχαρίστησε τους εκλεκτούς ομιλητές, σημείωσε ότι αφορμή για τη διοργάνωση της εκδήλωσης υπήρξε η συμπλήρωση δεκαετίας από την υπογραφή της Charta Oecumenica στο Στρασβούργο (2001).

Πρώτος πήρε το λόγο ο κ. Λαρεντζάκης, ο οποίος ευχαρίστησε για την πρόσκληση και εξέφρασε τη συγκίνησή του για το γεγονός ότι ομιλεί στη Θεολογική Σχολή, της οποίας τυγχάνει διδάκτορας. Ο καθηγητής Λαρεντζάκης αναφέρθηκε στην ίδρυση και λειτουργία του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών παρουσιάζοντας με κάθε δυνατή συντομία τη θεματική και το έργο των Γενικών Συνελεύσεών του. Τόνισε χαρακτηριστικά ότι η Ευρώπη του Συμβουλίου δεν ταυτίζεται γεωγραφικά, πολιτιστικά και πνευματικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ υπογράμμισε με έμφαση ότι η ορθόδοξη Εκκλησία, εκ των ιδρυτικών μελών του Συμβουλίου, δεν προσέρχεται σ’ αυτό ως προσκεκλημένη ή φιλοξενούμενη, αλλά ως συμπρωταγωνίστρια και συνυπεύθυνη για οτιδήποτε θετικό ή αρνητικό, για οποιαδήποτε επιτυχία ή αποτυχία. Χωρίς την ορθόδοξη Εκκλησία, υπό το συντονιστικό πρωτείο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το Συμβούλιο θα έχανε τον οικουμενικό του χαρακτήρα και θα κατέληγε σε μία απλή περιφερειακή διάσκεψη προτεσταντικών Εκκλησιών. Εν συνεχεία, ο κ. Λαρεντζάκης αναφέρθηκε στο ρωμαιοκαθολικό θεσμό του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Επισκοπικών Συνόδων (C.C.E.E.), ο οποίος αποτελεί καρπό των εξελίξεων στη ρωμαιοκαθολική εκκλησιολογία μετά τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού με την ανάδειξη της έννοιας της κοινωνίας και του ρόλου και της λειτουργίας της τοπικής Εκκλησίας.

Η συνεργασία του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών με το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Επισκοπικών Συνόδων πήρε θεσμικό χαρακτήρα με τη συγκρότηση τριών μέχρι σήμερα Οικουμενικών Συνελεύσεων, στη Βασιλεία της Ελβετίας (1989), στο Graz της Αυστρίας (1997) και στο Sibiu της Ρουμανίας (2007). Κορυφαία στιγμή αυτής της συνεργασίας υπήρξε, αναμφισβήτητα, η υπογραφή στο Στρασβούργο το 2001 ενός ιδιαίτερα σημαντικού, πλην όμως όχι ευρύτερα γνωστού δυστυχώς, κειμένου, της Charta Oecumenica. Ο καθηγητής Λαρεντζάκης, εκ των συντακτών του κειμένου, αναφέρθηκε στην προϊστορία του, στο χαρακτήρα του όχι ως κειμένου αυθεντικής δογματικής ή κανονικής διδασκαλίας, αλλά ως κειμένου που στηρίζει την υποχρεωτικότητά του στην αυτοδέσμευση των Εκκλησιών, στην καθοριστική συμβολή της ορθόδοξης Εκκλησίας στη σύνταξη και την τελική του διαμόρφωση, στις δυσχέρειες, αλλά και τις αντιδράσεις που αυτό προκάλεσε. Στα περιορισμένα χρονικά όρια της εισήγησής του ο κ. Λαρεντζάκης έδωσε ένα περίγραμμα των βασικών θεμάτων που θίγονται στα τρία κεφάλαια και τις δώδεκα παραγράφους της Χάρτας. Αναφέρθηκε, ειδικότερα, στην ανάγκη οικοδόμησης της Ευρώπης όχι μόνο πάνω σε πολιτικές βάσεις, αλλά κυρίως πάνω σε κοινές πνευματικές αρχές και αξίες, μίλησε για την πρόκληση της υπέρβασης του εθνικισμού, για την από κοινού αντιμετώπιση των ζητημάτων που απασχολούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, για την αλληλεγγύη και την αρμονική συνύπαρξη των λαών της Ευρώπης, για την κοινή χριστιανική μαρτυρία στο σύγχρονο διαιρεμένο κόσμο, για το διάλογο μεταξύ των χριστιανικών Εκκλησιών και των διαφορετικών θρησκευτικών και πολιτιστικών παραδόσεων. Η ορθόδοξη θεολογία, ανθρωπολογία και εκκλησιολογία έχουν, κατά την εκτίμηση του κ. Λαρεντζάκη, πολλά να προσφέρουν στους σύγχρονους αυτούς προβληματισμούς.

Ο επόμενος ομιλητής, ο κ. Rémi Gounelle, παρουσίασε μία ενδιαφέρουσα προτεσταντική ματιά στο κείμενο της Charta Oecumenica. Εστίασε την κριτική του στα ακόλουθα σημεία:

α) Η Χάρτα αναφέρεται σε θέματα που αποτελούν ήδη πρακτική των περισσοτέρων προτεσταντικών Εκκλησιών και ως εκ τούτου οι ίδιες αισθάνονται ότι ελάχιστα τις αφορούν (π.χ. αποτροπή του προσηλυτισμού).
β) Η Χάρτα έχει έναν σαφή εκκλησιολογικό προσανατολισμό, δηλ. επικεντρώνεται περισσότερο στις σχέσεις μεταξύ των Εκκλησιών και λιγότερο στις σχέσεις μεταξύ των χριστιανών της Ευρώπης.
γ) Το κείμενο της Χάρτας υπήρξε διστακτικό στο ζήτημα της κοινής προσευχής. Ο Γάλλος καθηγητής αναγνώρισε, βέβαια, την ορθόδοξη ευαισθησία στο ζήτημα της ευχαριστιακής κοινωνίας, αλλά ως προτεστάντης επεσήμανε τη ριζικά διαφορετική θεώρηση της Θείας Ευχαριστίας στο χώρο της Διαμαρτύρησης.
δ) Ο ομιλητής δήλωσε ότι δεν αισθάνεται άνετα με τη διατύπωση της Χάρτας που φαίνεται να ορίζει, όπως τόνισε, το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού ως αυτό που μαρτυρείται στην Αγία Γραφή και διατυπώνεται στο Σύμβολο της Πίστεως Νικαίας – Κωνσταντινουπόλεως.
ε) Τέλος, σημείωσε ότι είναι περίεργο το γεγονός πως η Χάρτα δε φαίνεται να λαμβάνει υπόψη της τόσο πολύ την Παλαιά Διαθήκη, ενώ ταυτόχρονα καλεί τους χριστιανούς της Ευρώπης να εμβαθύνουν τις σχέσεις τους με τον Ιουδαϊσμό.

Ολοκληρώνοντας την εισήγησή του ο κ. Gounelle αναφέρθηκε και στα θετικά σημεία της Charta Oecumenica, όπως είναι η δέσμευση για συνεργασία στον τομέα της θεολογικής εκπαίδευσης, η αναγνώριση και καλλιέργεια του σεβασμού προς άλλες μορφές λειτουργικής και πνευματικής ζωής, καθώς και η προτροπή για εμβάθυνση της κοινωνίας με τον Ιουδαϊσμό, για την καλλιέργεια σχέσεων με το Ισλάμ και για συνάντηση με άλλες θρησκείες και κοσμοθεωρίες.

Μετά το πέρας των εισηγήσεων ακολούθησαν ερωτήσεις του ακροατηρίου προς τους δύο ομιλητές, οι οποίοι είχαν έτσι τη δυνατότητα να αναλύσουν περισσότερο πτυχές των θεμάτων που έθιξαν στις ομιλίες τους ή να αναφερθούν σε άλλα συναφή και εξίσου ενδιαφέροντα θέματα. Την εκδήλωση έκλεισε ο Μητροπολίτης Προύσης κ. Ελπιδοφόρος, ο οποίος αναφέρθηκε στο φαινόμενο της λεγόμενης “οικουμενικής κόπωσης”, δηλ. της απογοήτευσης που επικρατεί στους οικουμενικούς κύκλους λόγω της στασιμότητας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τους στόχους της Οικουμενικής Κίνησης. Ο Σεβασμιώτατος υπογράμμισε ότι η ορθόδοξη Εκκλησία με τη συντονιστική ευθύνη της πρωτόθρονης Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως δεν κάμπτεται, δεν απογοητεύεται και δίνει συνεχώς και με το ίδιο πάντα νεανικό σφρίγος τη μαρτυρία της ζωής της και της πίστης της προς πάντα άνθρωπο καλής θελήσεως.