ΔΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ (5ο ΜΕΡΟΣ)

Όπως τονίζει σε άλλη ομιλία του ό Ιερός Χρυσόστομος, τά γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης ήσαν «τύποι», προτυπώσεις, ενώ εκείνα της Καινής Διαθήκης είναι «αλήθεια»· έχουν μεν κάποια «όμωνυμίαν», άλλα δέν είναι ταυτόσημα. Και γιά νά καταστήση σαφέστερη τήν αλήθεια αυτή, χρησιμοποιεί μία εικόνα και λέγει: Τόσο στους τύπους όσο και στις εικόνες και αυτός πού χαράσσεται με μαύρο χρώμα επάνω σέ λευκό λέγεται άνθρωπος, όπως και εκείνος πού απεικονίζεται με τά πραγματικά χρώματα. Επίσης και στην περίπτωσι τών ανδριάντων, τόσον ό χρυσός όσον και ό πήλινος, ανδριάντας ονομάζεται- άλλα τό μέν ένα είναι «τύπος», τό δέ άλλο «αλήθεια». "Ομως μή νομίσης, συνεχίζει, ότι λόγω της ομοιότητος τών λέξεων υπάρχει και ταυτότης τών πραγμάτων, ούτε βεβαίως καΐ άποξένωσι. Διότι, έάν τά γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης ήσαν τύπος, δέν ήσαν όμως και ξένα προς τήν άλήθεια· έάν δέ διεφύλασσαν σκιά, ήσαν όμως κατώτερα της αληθείας. ΚαΙ ό Ιερός Χρυσόστομος, προκειμένου νά καταδείξη τήν διαφορά ή οποία χωρίζει τόν τύπο άπό τήν αλήθεια, υπενθυμίζει τόν λόγο του Ψαλμωδού περί τών Ιουδαίων. Είπε ό Ψαλμωδός: «Εγώ είπα- θεοί έστε και υιοί Υψίστου πάντες» (Ψαλ. πα' [81] 6). Γιά τους Χριστιανούς όμως ή Καινή Διαθήκη λέγει ότι «έκ Θεού έγεννήθησαν» (Ίω. α' 13). Έγεννήθησαν διά του λουτρού του αγίου βαπτίσματος, στο οποίο μάς αναγεννά και μάς ξεκαινουργώνει τό "Αγιον Πνεύμα (Τίτ. γ' 5). Ή υιοθεσία λοιπόν της Παλαιάς Διαθήκης διαφέρει άπό εκείνη της Καινής. Της Παλαιάς ήταν τιμή με λόγια, ένώ στην Καινή Διαθήκη ακολουθεί και ή πράξι. Επίσης, οι Ιουδαίοι της Παλαιάς Διαθήκης και μετά τήν ονομασία τους ώς υιών συνέχιζαν νά έχουν πνεύμα δουλείας. Διότι έτιμώντο μέ τό όνομα αυτό, ένώ εξακολουθούσαν νά παραμένουν δούλοι. Ένώ οι Χριστιανοί, αφού έγίναμε ελεύθεροι, έδεχθήκαμε τήν τιμή της υιοθεσίας, όχι όμως μέ λόγια, άλλα στην πράξι. Αυτό τό δηλώνει και ό απόστολος Παύλος, όταν λέγη: Ή διάθεσι και τό φρόνημα πού τό "Αγιον Πνεύμα σάς ενέπνευσε άπό τήν στιγμή τοΰ βαπτίσματος σας, δέν είναι διάθεσι δουλική και φρόνημα σκλάβου, πού προκαλεί φόβο, όπως όταν είχατε φόβο όταν ήσθε κάτω άπό τήν εξουσία τοΰ Μωσαϊκού νόμου. 'Αλλά έλάβετε άπό τό ΄Αγιον Πνεύμα φρόνημα και διάθεσι κατά χάριν υιών, μέ τό θάρρος δέ πού μας εμπνέει τό φρόνημα αυτό φωνάζαμε προς τόν Θεόν μέ πόθο και παρρησία: «Αββά ό Πατήρ» (Ρωμ. η' 15) (ΙΩ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, Εις Ίωάννην, Όμ. 18,1, 2 ΡΘ 59, 93).

Την ομοιότητα ή, ορθότερα, τήν ταυτότητα του εμπνευστού τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης πιστοποιεί και τό γεγονός ότι τό περιεχόμενο τής Παλαιάς Διαθήκης δέν είναι τίποτε άλλο πάρα μια συνεχής προτύπωσι του προσώπου και τοϋ έργου του Μεσσίου Χριστού, τόν Όποίον έπερίμενε ό Ισραήλ. Ό 'Ωριγένης παρατηρεί ότι «Πολλοί προφήται παντοδαπώς προείπον τα περί Χριστού, οί μέν δι αινιγμάτων, οί δέ δι αλληγορίας ή άλλω τρόπω, τινές δέ αύτολεξεί» (ΩΡΙΓΕΝΟΥΣ, Κατά Κέλσου, Α', L [50] ΒΕΠΕΣ 9,106 (5-7).

Σχετικώς όμως μέ τους τύπους καi τις προτυπώσεις πρέπει νά λάβωμε ύπ' όψιν αυτά τά όποια λέγει ό iερός Χρυσόστομος. Γράφει:

Διά τοΰ τύπου και τής σκιάς αμυδρή μόνον εικόνα λαμβάναμε, χωρίς νά απαιτούμε «τό πάν» διά τής ζωγραφικής π.χ. εικόνος. Καi συμπληρώνει: "Ετσι λοιπόν, παρακαλώ, νά θεωρής τήν αναλογία Παλαιάς και Καινής Διαθήκης και μή απαίτησης άπό έμέ νά σού παρουσιάσω τήν απόλυτη ταύτισι τής αληθείας μέ τόν τύπο. "Ετσι, τόσον εκεί (στην Παλαιά Διαθήκη έχομε) ύδωρ, όσον και έδω (στην Καινή Διαθήκη έχομε) ύδωρ· κολυμβήθρα τού βαπτίσματος έδώ, και έκεί πέλαγος (ή Ερυθρά θάλασσα)· όλοι (οι Χριστιανοί) έδώ στά ύδατα εισέρχονται, και έκεί (στην Ερυθρά θάλασσα) όλοι οί Ισραηλίτες έμβήκαν. Μάθε τώρα και τού τύπου τήν αλήθεια. Έκει μέν (οί Ισραηλίτες) έγλύτωναν άπό τήν Αίγυπτο διά τής θαλάσσης, έδώ δέ (οι Χριστιανοί) στά χρόνια τής Καινής Διαθήκης σώζονται άπό τήν ειδωλολατρία· και έκεί μέν (στην Ερυθρά θάλασσα) κατεποντίζετο ό Φαραώ, έδώ δέ (στην κολυμβήθρα τοΰ αγίου βαπτίσματος καταποντίζεται) ό διάβολος· έκεί όλοι οι Αίγύπτιοι έπνίγοντο εντελώς, έδω δέ ό παλαιός άνθρωπος, ό άνθρωπος τής αμαρτίας θάπτεται βαθιά. Δέν χρειάζεται νά προχώρησης περισσότερο στίς αναλογίες, διδάσκει ό Χρυσόστομος· μή μού ζήτησης όλες τις αναλογίες στην Παλαιά Διαθήκη, άλλα και αν εύρης ολίγα και αμυδρά αινίγματα, νά τό θεωρής ότι είναι αρκετό (ικανοποιητικό). Πού λοιπόν είναι «ή συγγένεια του τύπου προς τήν άλήθειαν»; "Οτι όλοι έκεἰ (έσώθησαν) και έδώ όλοι (σώζονται)· ότι δι' ύδατος έκεί, και έδώ δι' ύδατος· ότι εκείνοι έγλύτωσαν άπό τήν δουλεία, και έμείς άπό τήν δουλεία· όχι όμως άπό τήν ίδια δουλεία· οί μέν Ισραηλίτες έσώθησαν άπό τήν δουλεία τών Αιγυπτίων, ένώ έμείς άπό τήν δουλεία τών δαιμόνων· εκείνοι μέν άπό τήν δουλεία τών βαρβάρων, έμείς δέ άπό τήν δουλεία τής αμαρτίας. Προς ελευθερία ξανοίχθηκαν εκείνοι, τό 'ίδιο καΐ έμεΐς, όχι όμως προς ελευθερία τού ίδιου είδους, άλλα προς ελευθερία πολύ ενδοξότερη έμείς. (ΙΩ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, Είς τό «Ού θέλω υμάς άγνοείν, αδελφοί...», 4 ΡG 51, 247-248).

Ιδού λοιπόν τώρα και μερικοί τύποι τής Παλαιάς Διαθήκης, πού προεικόνιζαν τό πανάγιο πρόσωπο τού Σωτήρος Χριστού και τό λυτρωτικό του έργο.

Ό Αδάμ, ό Ισαάκ, ό Μελχισεδέκ, ό πάγκαλος Ιωσήφ, ο Μωϋσής, ό Ίησούς τοϋ Ναυή, ο Δαβίδ κ.ά. ήσαν τύποι τού Σωτήρος Χριστού. Ο απόστολος Παύλος γράφει π.χ. ότι ό «Αδάμ έστι τύπος του μέλλοντος» νέου Αδάμ, τού Χριστού (Ρωμ. ε' 14). Διότι, όπως ό παλαιός, ό πρώτος Αδάμ έγινε αίτιος θανάτου στους απογόνους του, παρ' όλον ότι εκείνοι βεβαίως δέν έφαγαν άπό τόν άπηγορευμένο καρπό, έτσι και ό Χριστός «τοίς έξ αύτού», στους καταγομένους άπό Αυτόν, «καίτοι γε ού δικαιοπραγήσασι», παρ' όλον ότι δέν ένήργησαν οί ίδιοι μέ δικαιοσύνη, αρετή, εντιμότητα, έγινε «πρόξενος δικαιοσύνης» δηλαδή αυτός πού ενήργησε και είργάσθη ώστε και αυτοί νά αποκτήσουν τήν αρετή.

Ο ιερός Χρυσόστομος υπενθυμίζει στούς πιστούς κατά τήν ήμέρα τής Αναστάσεως ότι ή Εύα είναι τύπος τής Παρθένου. Γράφει: Παρθένος και ξύλον και θάνατος τής ημετέρας ήττης», είναι «τά σύμβολα» τής ιδικής μας ήττας στον παράδεισο. Διότι, λέγει, «παρθένος ην ή Εύα- ούδέπω γάρ άνδρα έγίνωσκεν, ότε τήν άπάτην ύπέμεινε- ξύλον ήν τό δένδρον» τής γνώσεως τού καλού και τού πονηρού· «θάνατος τό έπιτίμιον τό κατά του Αδάμ. Είδες πώς παρθένος και ξύλον και θάνατος γέγονεν ήμίν τής ήττης τα σύμβολα;» Κύτταξε λοιπόν τώρα, συνεχίζει ό ιερός Πατήρ, «πώς και τής νίκης αυτά πάλιν γέγονε παραίτια (= υπαίτια, υπεύθυνα). Αντί της Εύας, ή Μαρία (ή Παρθένος)· αντί του ξύλου του είδέναι γνωστόν καλού και πονηρού, τό ξύλον τοϋ σταυρού· αντί του θανάτου του 'Αδάμ, ό Δεσποτικός θάνατος» (ΙΩ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, Είς τό "Αγιον Πάσχα, 2 ΡG 52, 768).

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ