ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΑΣ (8ο ΜΕΡΟΣ)

Η μετάνοια είναι εσωτερική διάθεση καί στάση μέ τήν οποία ό άνθρωπος αναγνωρίζει τά λάθη του ή γενικότερα τήν αμαρτητική του κατάσταση απο τήν οποία και απομακρύνεται· ζητεί τή συγχώρηση άπό τό Θεό, καί, επικαλούμενος τή βοήθεια του, εκδηλώνει τή βούληση του νά μη άμαρτάνει πλέον στό μέλλον καί νά μη παραμένει χωρισμένος άπό το Θεό, άλλα νά επιστρέψει σ' Αυτόν μεταβάλλοντας στάση. Οι Πατέρες βλέπουν στή μετάνοια μιά διαδικασία μεταστροφής πού λαμβάνει υπόψη λιγότερο τήν αμαρτία καθεαυτή συγκριτικά μέ τήν επιστροφή στό Θεό. Αξιολογείται το μέλλον σέ σχέση μέ τό παρελθόν, ή υγεία σέ σχέση μέ τή νόσο καί ή επανένωση μέ τό Θεό σέ σχέση με τη διακοπή της κοινωνίας μαζί Του. Η θετική χροιά της μετάνοιας, παρατηρείται καλά, γιά παράδειγμα, στον ορισμό πού δίνει γι' αυτήν ό Άγιος Ίωάννης Κασσιανός· συνίσταται στό νά μή διαπράττουμε στό έξης τά αμαρτήματα για τά όποια μετανοήσαμε ή για τα όποια ή συνείδηση μας δοκιμάζει λύπη. Παρόμοια απάντηση δίνει ό Αββάς Ποιμήν σ' ένα μοναχό πού τόν έρωτα: «Τί εστί μετάνοια τής αμαρτίας;», λέγοντας: «Τό μή του λοιπού ποιειν αυτήν». Ό θεμελιώδης στόχος τής μετάνοιας είναι ή ύπαρξη αλλαγής, μεταστροφής του νού (όπως δείχνει καί αυτή ή ετυμολογία τής λέξης: μετάνοια <μετά + νους). Παύουμε ν άμαρτάνουμε, απαρνούμαστε τά πάθη για να ζήσουμε κατά Θεόν ενάρετα: νά πώς ό άνθρωπος εκδηλώνει τό πραγματικό νόημα τής μετάνοιας. Ό Άγιος Ιωάννης τής Κλίμακος τήν ορίζει ώς «διαλλαγήν [Σ.τ.μ.: Συμφιλίωση] Κυρίου, διά τής τών εναντίων τοις πταίσμασιν αγαθοεργίας».

Η μετάνοια αρχίζει γιά τόν άνθρωπο πρωτίστως μέ τήν αναγνώριση τών αμαρτιών του. Αυτή είναι μιά απαραίτητη προϋπόθεση γιά νά τίς ξεπεράσει, γιά νά θεραπευτεί άπό αυτές, γιά νά σωθεί. Μ' αυτή τήν προοπτική ό Άγιος Έφραίμ γράφει οτι αρχή τής σωτηρίας αποτελεί ή αύτογνωσία. Μιά τέτοια γνώση αποκτάται κατά πρώτο μέ τή μεθοδική εφαρμογη της εξέτασης της συνείδησης. Ο Άββας Νισθερώ διδάσκει ότι ό άνθρωπος «οφείλει καθ' έσπέραν καί πρωίας λόγον ποιείν: «Τι ών θέλει ο Θεός έποιήσαμεν, και τι ων ου θέλει ούκ έποιήσαμεν;»* καί ούτως τρακτεύοντες εαυτών τήν πασαν ζωήν». "Ενας άλλος Γέροντας καταλήγει στό συμπέρασμα: «Ούτως μετανοείν» αφού προηγουμένως έκανε την 'ίδια διδασκαλία καί έδωσε παράδειγμα αναφοράς τή ζωή τοϋ Αββά Άρσενίου. Από τήν πλευρά του ό Άγιος Δωρό3εος Γάζης, υπενθυμίζοντας τίς εντολές τών Πατέρων τής Ερήμου εγκωμιάζει τό «κατά έξ ώρας έρευνάν εαυτούς πώς παρήλθομεν καί εις τι ήμάρτομεν». Ό Άγιος Ιωάννης τής Κλίμακος προτείνει νά κάνουμε τό λογαριασμό κάθε ώρα ώστε νά μή λησμονήσουμε τίποτε. Πράγματι, όπως θά δοϋμε, ή εξέταση τούτη πρέπει νά γίνεται μόνιμα καί νά συνοδεύει κάθε ενέργεια καί σκέψη· πρέπει ν' αποβεί συνεχής μέριμνα γιά οποίον στοχεύει στή θεραπεία καί τή σωτηρία. Γράφει ό Άγιος Ιωάννης τής Κλίμακος: «Μετάνοια έστιν, αύτοκατάκριτος λογισμός καί αμέριμνος αύτομέριμνος [Μ.τ.μ.:Μέριμνα καί φροντίδα γιά τή σωτηρία καί αμεριμνησία γιά οτιδήποτε άλλο]. Ή συνειδητοποίηση τής αμαρτίας συνιστά θεμελιώδη στιγμή γιά τή μετάνοια, απαραίτητη προυπόθεση τής πνευματικής προόδου καί ουσιαστικό στάδιο της διαδικασίας τής θεραπείας. Επιτρέπει πραγματικά στον άνθρωπο νά μή υποτάσσεται πλέον τυφλά στην αμαρτία, νά παίρνει τίς αποστάσεις του έναντι αυτής, νά μή συμβάλλει πή διάπραξη της, νά μή θεωρεί πλέον τήν πραγματικότητα απο τήν έποψη τής αμαρτίας και τής προσωπικής του πτώσης καί νά εξέρχεται άπό τόν παθολογικό εγωκεντρισμό του. Καί ή απλή αυτή συναίσθηση της αμαρτίας είναι ηδη καθαρτική καί απελευθερωτική. Γράφει ό Άγιος Βαρσανούφιος σ' ένα αδελφό του: «Μακάριος εί αδελφέ, έάν όλως αίσθάνη, οτι έχεις αμαρτίας· ό γάρ αισθανόμενος, πάντως βδελύσσεται αυτάς καί αφίσταται αυτών».

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ