ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΑΣ (2o ΜΕΡΟΣ)

Κάθε παράπτωμα πού διαπράττεται μετά τό Βάπτισμα δεν οφείλεται στην ατέλεια του μυστηρίου αλλά στην δική μας έλλειψη πίστης καί στη δική μας αμέλεια νά εφαρμόσουμε τίς έντολές. Ούτε τόν Αδάμ ούτε τό Σατανά πρέπει νά μεμφόμαστε γιά τά σφάλματα μας, αλλά τους εαυτούς μας· γιατί μέ τό Βάπτισμα, ελευθερωθήκαμε εντελώς άπό τή ροπή στό κακό, αυτήν πού κληρονομήσαμε με το προπατορικό αμάρτημα και απο καθε τυραννικό καταναγκασμό, πού ασκεί ό διάβολος. Έχουμε πλήρη ελευθερία καί τά παραπτώματα που διαπράττουμε μετά τό Βάπτισμα οφείλονται μόνο στην κακή χρήση της. Μετά τό Βάπτισμα, εξακολουθούμε νά δεχόμαστε πειρασμούς χωρίς νά μπορούμε νά τό εμποδίσουμε αυτό, καθώς έχει διαβολική προέλευση· δέ φέρουμε καμιά ευθύνη σχετικά μέ τό γεγονός τούτο, άλλ' ανήκει στή δικαιοδοσία μας ν απορρίψουμε τίς υποβολές του δαίμονα. Είμαστε εντελώς ελεύθεροι απέναντι στον πειρασμό, τό Βάπτισμα μας έδωσε τή δύναμη ν' αντιστεκόμαστε νικηφόρα στον πειραστή. Ό,τι δέ δεχόμαστε ούτε μπορεί νά μας προσβάλλει ούτε νά μας κάνει νά ύποφέρουμε. Έάν υποχωρούμε καί υποκύπτουμε στους πειρασμούς, αυτό συμβαίνει γιατί ευδοκούμε καί τό επιθυμούμε καί μάλιστα όντας πλήρως ελεύθεροι.
Ή αμαρτία έχει καί πάλι δύναμη πάνω μας, απλά καί μόνο επειδή εμείς αρχίσαμε νά τήν άγαπάμε. 'Οφειλεται μόνο στην αμέλειά μας. Δύο αιτίες έχει ή δράση του πονηρού, ή οποία επιμένει καί εξακολουθεί [ν' ασκείται] πάνω μας: τήν εγκατάλειψη τών εντολών καί τίς κακές πράξεις, που εκούσια διαπράττουμε μετά τό Βάπτισμα. Ή πλήρης λοιπόν αποφυγή του κακού είναι δυνατή μέ τή χάρη του Βαπτίσματος καί είναι πλέον κτήμα μας· ή διατήρηση όμως της καθαρότητας πού μας δόθηκε, απαιτεί μέσα άπό στάση ζωής μέ πίστη καί ελπίδα, τήν αντίσταση στους πειρασμούς καί τήν έμπρακτη εφαρμογή τών εντολών.
Παρόμοια, καί ή εκδήλωση της άγιαστικής καί θεοποιού χάρης, που μας δόθηκε πλήρως άλλα μυστικά με το Βάπτισμα, απαιτεί τήν προσπάθεια μας. Δέ φανερώνεται, δέν αποκαλύπτεται ενεργώς, δέν κάνει αισθητά τ' αποτελέσματα της, παρά μόνο στό μέτρο της πίστης μας, της ελπίδας μας, καί της εφαρμογής τών έντολών. Νά γιατί, αν τή χάρη αυτή δέν είναι δυνατόν ν' αυξηθεί μέσα μας, - καθώς είναι τέλεια καί δέν υπολείπεται σέ κάτι, πού θά μπορούσε νά της προστεθεί μέ τίς δικές μας προσπάθειες -, μπορούμε εμείς ν' αυξηθούμε «έν αυτή». Οι αρετές πού μπορούμε ν' αποκτήσουμε είναι απλώς ή προοδευτική φανέρωση της χάρης πού λαμβάνουμε μέ τό Βάπτισμα, σχετικά μέ τήν άπό μέρους μας εφαρμογή τών έντολών.
Τό ίδιο θά μπορούσαμε νά πούμε καί γιά τή θεία Εύχαριστία: τό μυστήριο δέ δρα ούτε αυτόματα, ούτε κατά κάποιο τρόπο μαγικά, μολονότι δίνεται στον βαπτιζόμενο Αυτός ο ίδιος ό Χριστός καί φθάνει σ' όλα τά μέλη του σώματός του καί σ' όλες τίς δυνάμεις της ψυχής του. Ό Θεός ούτε εκεί πιέζει τόν άνθρωπο, καί ή ενέργεια του μυστηρίου είναι σχετική μέ τήν πνευματική διάθεση αυτού πού τό δέχεται: έχει άπό μόνο του μιά δύναμη τό μυστήριο, ή οποία δρα μόνο αν αυτός πού μεταλαμβάνει διάκειται ευνοϊκά στό νά τό δεχτεί, όπως αρμόζει. Οι ευχές, πού προηγούνται της Θείας Κοινωνίας, υπογραμμίζουν ότι «ό άναξίως μεταλαμβάνων [...] κρίμα έαυτώ έσθίει καί πίνει». Οι ίδιες ευχές, όπως όσες ακολουθούν τή θεία Κοινωνία, καλούν τό χριστιανό ν' ανοιχτεί καθόλο τό είναι του προς Αυτόν πού λαμβάνει καί ν' άποδειχτεί εντελώς δεκτικός προς τή θεραπευτική καί άγιαστική ενέργεια Του· τέλος τόν προσκαλούν νά πράττει καί νά δρα ώς έχοντας αφομοιώσει τό δώρο πού δέχτηκε. Όπως καί ή χάρη του Βαπτίσματος, ή χάρη της Ευχαριστίας δίνεται πλήρως σ' όλους όσους μεταλαμβάνουν, αλλά εκδηλώνεται σ' αυτούς μέ διαφορετικό τρόπο, ανάλογα μέ την ποιότητα των διαθέσεών τους καί τήν άπό μέρους τους εφαρμογή τών έντολών. Αυτό εξηγεί, όπως παρατηρεί ό Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας ότι «εισί δέ οι καί σημεία της άρρωστίας φέρουσιν έτι καί ούλάς τών πάλαι πληγών, άν ήττον ή προσήκον ήν μελήση περί τών τραυμάτων αύτοις, καί προς τήν του φαρμάκου δύναμιν ουκ έφάμιλλον είσενέγκωσι τής ψυχής τήν παρασκευήν» (ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ, Έν Χριστώ ζωή, 4,55).
Οι ίδιες παρατηρήσεις αφορούν καί στά υπόλοιπα μυστήρια. Ό Άγιος Μάξιμος γράφει γενικά: «Έκαστος γάρ κατά τήν άναλογίαν τής έν αύτώ πίστεως φανερουμένην κέκτηται του Πνεύματος τήν ένέργειαν, ώστε ταμίας υπάρχει της χάριτος έκαστος έαυτού» (ΜΑΞΙΜΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ, Προς Θαλάσσιον, 54, Ρ.G 90, 516). Μπορούμε λοιπόν νά ομολογήσουμε με τον Άγιο Ιωάννη τόν Χρυσόστομο: «Μετά τήν του Θεού χάριν έν ήμιν κείται τό πάν καί έν τή σπουδή τή ημετέρα» (ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, Κατήχησις, 5,24).