ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ: ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ "ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΟΥ ΖΗΛΩΤΙΚΟΥ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΣΜΟΥ" (π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΠΑΠΑΔΑΚΗ) (6ο ΜΕΡΟΣ)

Κεφάλαιο Γ΄: Αντικανονική η απόσχισις των Γ.Ο.Χ. από την Εκκλησία της Ελλάδος το 1924

α΄. Το επιχείρημα ότι η Εκκλησία της Ελλάδος κατέστη σχισματική

Γράφοντας ο π. Βασίλειος τα εξής:

«Μία από τις βασικές δικαιολογίες των Γ.Ο.Χ. για την απόσχισί τους ήταν, ότι η Εκκλησία της Ελλάδος το 1924 κατέστη σχισματική. Συγκεκριμένα σύμφωνα με την διακήρυξι των τριών αρχιερέων Δημητριάδος Γερμανού, πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου και Ζακύνθου Χρυσοστόμου που αποσχίσθηκαν το 1935 από την Εκκλησία της Ελλάδος και ανέλαβαν την ηγεσία των Γ.Ο.Χ., (οι οποίοι έως τότε ποιμαίνονταν μόνο από ιερείς), «οι διοικούντες νυν την Ελληνικήν Εκκλησίαν δια της μονομερούς και αντικανονικής και αψυχολογήτου εισαγωγής του Γρηγοριανού ημερολογίου, απέσχισαν εαυτούς του καθόλου κορμού της Ορθοδοξίας, και εκήρυξαν εαυτούς κατ ουσίαν Σχισματικούς απέναντι των Ορθοδόξων Εκκλησιών».

Ο ισχυρισμός αυτός είναι κατά την γνώμη μας εσφαλμένος. Όπως είδαμε ανωτέρω, σχισματικός καθίσταται κάποιος δια δύο τρόπων· είτε δια συνοδικής κρίσεως, κατακρίσεως και αποκοπής του από την Εκκλησία, επειδή διαπράττει και εμμένει σε κάποια από τους ιερούς κανόνας κολάσιμη πράξι, είτε δια οικειοθελούς αποσχίσεώς του από την Εκκλησία»,

πέφτει στην ίδια παγίδα που έπεσαν και οι «ματθαιϊκοί» σχετικά με την κατανόηση της λέξεως «σχισματική», και την διαφορά στη σημασία της, όταν την μεταχειριζόμαστε με την φιλολογική-γλωσσική της έννοια και όταν χρησιμοποιούμε τον κανονικό-εκκλησιολογικό της χαρακτηρισμό. Ως μία απλή λέξη «σχίσμα» λέγεται η διαίρεση και απόσχιση και «σχισματικός» αυτός που την δημιουργεί[15]. Με βάση όμως τους Ιερούς Κανόνες της Ορθοδόξου Εκκλησίας, για να καταστεί κάποιος σχισματικός, υπάρχει μόνο ένας τρόπος (και όχι δύο όπως γράφει ο συγγραφέας). Αυτός ο τρόπος είναι μόνο η Συνοδική κρίση, κατάκριση και αποκοπή από την Εκκλησία. Γράφοντας ο συγγραφέας πως καθίσταται κάποιος σχισματικός και «είτε δια οικειοθελούς αποσχίσεώς του από την Εκκλησία»[16], πέφτει σε δύο σφάλματα:

α) Θεωρεί πως καθίσταται κάποιος σχισματικός αυτόματα όταν αποσχίζεται, ενώ η αλήθεια είναι πως πρέπει να υπάρξει συνοδική απόφαση σύμπασας της Εκκλησίας (όπως έγινε π. χ. το 1872 με την Μεγάλη Σύνοδο που καταδίκασε το Βουλγαρικό Σχίσμα). Αν έχει καμιά απόφαση τέτοια, που να καταδικάζει τους Ορθοδόξους Παλαιοημερολογίτες της Ελλάδος να μας την δείξει.

β) Συγχέει την Εκκλησία, με την Ιεραρχία. Όταν οι πιστοί δεν ακολουθούν την Ιεραρχία σε μια παρανομία που θίγει την Εκκλησία, τότε δεν αποσχίζονται από την Εκκλησία αυτοί, αλλά αντιθέτως εμμένουν εντός των τειχών της.

Με την φράση λοιπόν «εκήρυξαν εαυτούς κατ ουσίαν Σχισματικούς» οι τρεις Αρχιερείς, δεν λένε τίποτε διαφορετικό από αυτό που ο ίδιος ο πρωτεργάτης του νεοημερολογιακού σχίσματος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος είχε δηλώσει το 1923 γράφοντας πως καμία Τοπική Εκκλησία δεν «δύναται να χωρισθή των λοιπών και αποδεχθή νέον ημερολόγιον, χωρίς να καταστή σχισματική απέναντι των άλλων».

Το ότι - για όποιους λόγους - οι υπόλοιπες Τοπικές Εκκλησίες δεν έχουν συνέλθει για να κηρύξουν Σχισματικές τις Εκκλησίες που άλλαξαν το ημερολόγιο, ουδόλως μειώνει την παρανομία, αφού οι Εκκλησίες αυτές που αποδέχτηκαν την καινοτομία, είναι «κατ’ ουσίαν», δηλαδή «δυνάμει», σχισματικές!

Έτσι κακώς θριαμβολογεί ο συγγραφέας, ως άτακτο παιδί που γλύτωσε την τιμωρία, πως «καθώς όμως γνωρίζουμε, τίποτε από τα ανωτέρω δεν συνέβη το 1924. Η Εκκλησία της Ελλάδος άλλαξε απλά το ημερολόγιό της, χωρίς φυσικά να διανοηθή να αποσχισθή από τις υπόλοιπες Τοπικές Εκκλησίες. Αλλά ούτε και οι Τοπικές Εκκλησίες την καταδίκασαν ως σχισματική ή την απέκοψαν από το σώμα τους τιμωρώντας την για την καταφρόνησι των αντιδράσεων, που εξέφρασαν ορισμένες από αυτές, και την υπερβολική και «αδικαιολόγητον σπουδήν» που επέδειξε στο ζήτημα της διορθώσεως του ημερολογίου».

Αφού δεν υπήρξε τιμωρία λοιπόν (δείγμα και αυτό της γενικής πτώσεως των ποιμαινόντων τις Τοπικές Εκκλησίες), σημαίνει πως καλώς έγινε η καινοτομία; Η μήπως οι ποικίλες πιέσεις την δικαιολογούν; «Αντιθέτως, οι Τοπικές Εκκλησίες προτίμησαν να μεταχειρισθούν την εκκλησιαστική Οικονομία και ανοχή, καθώς άλλωστε ορισμένες από αυτές υφίσταντο ταυτόχρονα παρόμοιες πιέσεις για διόρθωσι του ημερολογίου είτε από τις κυβερνήσεις των χωρών τους είτε από τα ποίμνιά τους. Οι ποικίλες αυτές πιέσεις ανάγκασαν μάλιστα το 1928 ακόμη και την συντηρητική Εκκλησία της Αλεξανδρείας να δεχθή και αυτή με την σειρά της το νέο ημερολόγιο».

Της οποίας Εκκλησίας της Αλεξανδρείας ποιος ήταν Πατριάρχης το 1928;

Τα δε παρακάτω:

«Η άσκησις αυτή της Οικονομίας από μέρους των Τοπικών Εκκλησιών ήταν απολύτως σύμφωνη με την Ορθόδοξο Εκκλησιολογία, δεδομένου μάλιστα ότι η μονομερής διόρθωσις του ημερολογίου ήταν μεν μία παρανομία, η οποία όμως δεν έθιγε τα δόγματα της πίστεως· (αν και, όπως είδαμε ανωτέρω, στην Ιστορία της Εκκλησίας συναντώνται ακόμη και περιπτώσεις ασκήσεως «μέχρι τινός καιρού» Οικονομίας έναντι Εκκλησιών, οι οποίες εκήρυτταν ακόμη και αιρετικές διδασκαλίες.

Πράγματι, βασικό αξίωμα όλων των αγίων Συνόδων και Πατέρων της Εκκλησίας είναι ότι, ενώ στην σφαίρα του δόγματος δεν επιτρέπεται καμμία απολύτως οικονομία, αντιθέτως στην εξωτερική, λειτουργική ζωή και λατρεία, στα ήθη και έθιμα, καθώς και στις διοικητικές μορφές και σχήματα της Εκκλησίας, «εν οις -δηλαδή- ουκ έστι πίστις το αθετούμενον», είναι ανεκτές και επιτρεπτές ορισμένες κατά τόπους επουσιώδεις παραλλαγές και διαφοροποιήσεις. Κατά τον άγιο Ευλόγιο Αλεξανδρείας, «μέχρι τούτου τα της οικονομίας ο ορθός λόγος ανέχεται, μέχρις αν ουδέν καινοτομείται των της Εκκλησίας δογμάτων... ότε το δόγμα της ευσεβείας ουδέν παραβλάπτεται». «Εν γαρ τοις θείοις δόγμασιν», κατά την απάντησι των Ορθοδόξων πατριαρχών προς τους Αγγλικανούς το 1718, «ουδαμού χώραν έχει ποτέ ή οικονομία ή συγκατάβασις»,

μπορεί να προσφέρουν μερική ανάπαυση στις απεγνωσμένες συνειδήσεις των πνιγομένων από την νεοημερολογιτική-οικουμενιστική πραγματικότητα, αναγνωστών σας, αλλά σε έναν αμερόληπτο αναγνώστη δημιουργούν μερικά ουσιώδη ερωτήματα. Μπορεί κάποιος να προβαίνει σε μια παρανομία, η οποία – κατά τη γνώμη σας βεβαίως – δεν θίγει τα δόγματα της πίστεως, και να έχει την απαίτηση να μην καταδικάζεται; Τότε γιατί την ονομάζετε παρανομία; Μήπως μπορούμε να προβαίνουμε ακινδύνως σε παρανομίες, αρκεί, κατά την κρίση μας, να μην θίγουν τα δόγματα της πίστεως, μόνο και μόνο επειδή δεν βρέθηκε ακόμη κανείς να μας καταδικάσει; Ποιος καθορίζει τα όρια ανάμεσα στην Οικονομία και την Ακρίβεια; Αν, για παράδειγμα, η κομμουνιστοκρατούμενη, μέχρι το 1989, Εκκλησία της Ρωσίας που δεν καταδίκασε τις Εκκλησίες που δέχτηκαν το νέο ημερολόγιο, και την οποία μη καταδίκη βαπτίσατε Οικονομία, αν λέω σήμερα καταδικάσει τις νεοημερολογιτικές Εκκλησίες, αυτό πως θα το βαπτίσετε; Πανσλαβισμό; Και αφού αποδεικνύεστε εραστές της Οικονομίας, γιατί δεν οικονομείτε και τους «Παλαιοημερολογίτες» και τους ονομάζετε «σχισματικούς»;

Κλείνοντας το υποκεφάλαιο γράφετε:

«Κατά συνέπεια ο ισχυρισμός των Γ.Ο.Χ., ότι η Εκκλησία της Ελλάδος κατέστη σχισματική, αποσχίσθηκε δηλαδή από τον «καθόλου κορμό της Ορθοδοξίας», ήταν αναληθής. Στην προσπάθειά τους μάλιστα να ενισχύσουν τον ανωτέρω ισχυρισμό οι Γ.Ο.Χ. επικαλέσθηκαν και σχετικό απόσπασμα «Εκθέσεως» που συντάχθηκε κατά το 1923 από ειδική Επιτροπή επιστημόνων για το ημερολογιακό ζήτημα, στην οποία συμμετείχε και ο (αρχιμανδρίτης τότε) Χρυσόστομος Παπαδόπουλος.

Στην Έκθεσι αυτή αναφερόταν μεταξύ άλλων, ότι η Εκκλησία της Ελλάδος δεν «δύναται να χωρισθή των λοιπών (Εκκλησιών) και να αποδεχθή νέον ημερολόγιον χωρίς να καταστή σχισματική απέναντι των άλλων».

Η προσεκτική ανάγνωσις όμως ολόκληρης της Εκθέσεως καθιστά φανερό, ότι οι Γ.Ο.Χ. απομονώνουν εν γνώσει τους το ανωτέρω σημείο της αποκρύπτοντας έτσι, ότι «η Επιτροπή δεν έτασσεν ως προϋπόθεσιν της εισαγωγής του νέου ημερολογίου την ταυτόχρονον υπό πασών των Ορθοδόξων Εκκλησιών εισαγωγήν τούτου, αλλά την μετ' αυτών συνεννόησιν» και μόνο. Όπως βέβαια προαναφέραμε, η συνεννόησις της Εκκλησίας της Ελλάδος με τις Τοπικές Εκκλησίες δεν απέφερε τελικά τα απαραίτητα αποτελέσματα. Παρά ταύτα όμως οι μόνες αρμόδιες για να καταδικάσουν την έλλειψι αυτή ήταν οι Τοπικές Εκκλησίες, οι οποίες φυσικά ουδέποτε («μέχρι στιγμής» πρόσθεσε παπα-Βασίλη) έπραξαν κάτι τέτοιο».

Διαβάζοντας τα παραπάνω, σκέφτηκα πώς δεν έχετε ιδέα περί του «δυνάμει και ενεργεία». Όμως το γεγονός ότι υπήρξατε πρώην Ζηλωτής και μάλιστα υποτακτικός του σοφότατου θείου σας Ζηλωτού Γέροντος Ευθυμίου της Κερασιάς αφενός, αφετέρου τα γραφόμενα στο αμέσως επόμενο υποκεφάλαιο που θα εξετάσουμε, δείχνουν πως ενώ γνωρίζετε ακριβέστατα την περί «δυνάμει και ενεργεία» πατερική διδασκαλία που εξέφρασε ο μακαριστός Ομολογητής πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος, εσείς παρουσιάζεται ως θέση και άποψη όλων των Γ.Ο.Χ. τις εκκλησιολογικές ακρότητες μερίδος εξ αυτών, δηλαδή των λεγομένων «ματθαιϊκών», για να πλήξετε τις ορθοφρονούσες απόψεις των Ορθοδόξων του Πατρίου Ημερολογίου. Αυτό δεν σας τιμάει καθόλου.

Παράλληλα η μη καταδίκη της καινοτομίας από τις άλλες Εκκλησίες, σας έχει ναρκώσει και σας έχει δώσει την ψευδαίσθηση ότι γλυτώσατε την δίκη. Όμως γνωρίζετε πως οι υπόδικοι, στα εκκλησιαστικά θέματα, και εδώ να την γλυτώσουν την δίκη, δεν θα την γλυτώσουν στο αδέκαστο κριτήριο του Κυρίου. Για το μόνο που σας λυπάμαι κυρίως, είναι πως ενώ προσπαθείτε να δικαιολογήσετε τα πάντα με ποικίλους τρόπους, και το πιο απλό, που είναι η μετάνοια, ούτε καν το σκέφτεστε. Έτσι αποδεικνύεται ότι ισχύουν μέχρι και σήμερα τα γραφόμενα από τον Επίσκοπο Ταλαντίου Ακάκιο Παπά, το 1934 (Αρχιμανδρίτης τότε) στο περιοδικό «Κήρυξ των Ορθοδόξων»:

«Ημείς επείσθημεν πλέον, ότι οι Εκκλησιαστικοί ταγοί είναι ευκολώτερον, να δεχθούν την περιτομήν, να γίνουν εβραίοι ή να εξισλαμισθούν, ή να γίνουν Μασόνοι, παρά να επανέλθουν εις το Ορθόδοξον Ημερολόγιον».

β΄. Οι σχετικές απόψεις του ηγέτου τωνΓ.Ο.Χ. πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου

Πάτερ Βασίλειε, πρέπει σε αυτό το σημείο να σας εξομολογηθώ πως όσο διαβάζω το βιβλίο σας μεγαλώνει το δίλημμα που έχω και στο οποίο αναφέρθηκα και στον πρόλογο. Αναρωτιέμαι λοιπόν: είστε αδιάβαστος ή ψεύδεστε; Αν είναι το πρώτο, είναι συγγνωστό και μάλιστα αν έχετε καλή προαίρεση θα ωφεληθείτε. Αν είναι το δεύτερο, λυπάμαι. Και τα γράφω όλα αυτά γιατί διαβάζω 2για άλλη μια φορά πράγματα που δεν ισχύουν.

Συγκεκριμένα γράφετε:

«Το άτοπο του χαρακτηρισμού και ιδίως της κηρύξεως της Εκκλησίας της Ελλάδος ως σχισματικής από μέρους των Γ.Ο.Χ. αναγκάσθηκε να παραδεχθή δύο χρόνια αργότερα ακόμη και ο μετριοπαθής ηγέτης των Γ.Ο.Χ. πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος: «Ημείς αμυνόμενοι κατά της καθ' ημών καθαιρετικής αποφάσεως του Συνοδικού Δικαστηρίου, όπερ συνεκρότησεν η καινοτομήσασα Ιεραρχία, απεκαλέσαμεν εις δημοσιεύματα ημών τους καινοτόμους Ιεράρχας Σχισματικούς» (Άπαντα, τόμος β΄, σελ. 22-23)».

Σφάλμα πρώτον: Η Προσωρινή Ιεραρχία των Γ.Ο.Χ. αποκήρυξε όπως είδαμε ως «κατ’ ουσίαν», δηλαδή «δυνάμει», Σχισματική, την καινοτομούσα Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Σφάλμα δεύτερο: Ο πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος δεν αναγκάστηκε να παραδεχθή τίποτα που δεν πίστευε ήδη. Αν αδυνατείτε και εσείς και οι «ματθαιϊκοί» από την άλλη, να καταλάβετε κάποια πράγματα, δεν ευθύνεται ο μακαριστός πρώην Φλωρίνης.

Σφάλμα τρίτο: Βάζετε ένα απόσπασμα από τα γραφόμενα του πρώην Φλωρίνης για να αποδείξετε τα δικά σας γραφόμενα, το οποίο όμως ενισχύει το προαναφερθέν δίλημμά μου. Το απόσπασμα αυτό λέτε ότι ήταν η δήθεν παραδοχή του πρ. Φλωρίνης δύο χρόνια μετά την Αποκήρυξη (1935), δηλαδή το 1937. Και όμως πόσος κόπος ήταν από τις σελ. 22-23 του 2^ου τόμου των Απάντων, να πάτε στη σελ. 28 να δείτε την ημερομηνία (1-6-1944), αλλά και να διαβάσετε ολόκληρο το συγκεκριμένο έργο του, το οποίο αναφέρεται στο «δυνάμει και ενεργεία» και γράφτηκε για να αντιμετωπίσει τις ακρότητες των «ματθαιϊκών»;

Τα μπαλώνετε όμως αμέσως μετά γράφοντας:

«Αμυνόμενος και πάλι ο Χρυσόστομος το 1937 αυτή την φορά κατά των ακραίων Γ.Ο.Χ. (Ματθαιικών) που αποσχίσθηκαν από αυτόν αναγκάσθηκε επιπλέον να ομολογήση και τα εξής σημαντικά: «Αν δε ημείς απερχόμενοι εις εξορίαν ωνομάσαμεν τον Αρχιεπίσκοπον Αθηνών σχισματικόν και την Εκκλησίαν της Ελλάδος σχισματικήν, την λέξιν “σχίσμα” μετεχειρίσθημεν ουχί υπό την έννοιαν υφ' ην μεταχειρίζεται ταύτην η Εκκλησία ίνα σημάνη την απόσχισιν εκ της Ορθοδόξου Εκκλησίας και την συνεπεία ταύτης αποξένωσιν της Χάριτος του Χριστού και των μυστηρίων, αλλ' υπό την έννοιαν ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών δια της εορτολογικής καινοτομίας απέσχισεν εαυτόν και την ακολουθούσαν αυτώ Ιεραρχίαν των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών εις τον εορτασμόν των εορτών και την τήρησιν των νηστειών»,

αλλά διαστρεβλώνετε τελείως το νόημα των γραφομένων του πρ. Φλωρίνης όταν γράφετε «αναγκάσθηκε επιπλέον να ομολογήση». Από ποιον αναγκάσθηκε; Τι να ομολογήσει; Ο Άγιος αυτός άνθρωπος μάθημα έκανε στους ακραίους των Γ.Ο.Χ. οι οποίοι από το ξύλο και τα βασανιστήρια που είχαν υποστεί από τους νεοημερολογίτες, - για τα οποία δεν αναφέρεστε, προς ατιμία σας, - θεωρούσαν και ενεργεία σχισματική την νεοημερολογιτική Εκκλησία. Μάθημα είναι και τα παρακάτω που παραθέτετε:

«Άλλωστε, «το δικαίωμα τούτο, ήτοι του ιδρύειν και καταλύειν μίαν Εκκλησίαν» ανήκει μόνο στην Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, «ης την έγκυρον γνώμην και τελεσίδικον απόφασιν διερμηνεύει η Οικουμενική και Πανορθόδοξος Σύνοδος... Τούτων ούτως εχόντων προτεσταντίζει ή λατινίζει πας ή πάσα επί μέρους Εκκλησία όταν οικειοποιείται ή σφετερίζεται το δικαίωμα της πανορθοδόξου συνόδου και προβαίνει δια μίαν αντικανονικήν απόφασιν της Δ. Συνόδου μιας Εκκλησίας (την ημερολογιακή εν προκειμένω μεταρρύθμισι) εις την κήρυξιν αυτής ως σχισματικής»».

Γράφοντας όμως τα παρακάτω, με τα οποία κλείνει αυτό το υποκεφάλαιο:

«Οι ανωτέρω λόγοι του Χρυσοστόμου φανερώνουν αδιαμφισβήτητα το μέγεθος της παρανομίας και αυθαιρεσίας των Γ.Ο.Χ. να κηρύξουν την Εκκλησία της Ελλάδος σχισματική, καθόσον μάλιστα δεν αποτελούσαν ούτε καν μία νόμιμη και αναγνωρισμένη επί μέρους Ορθόδοξο Εκκλησία. Επιπλέον, εάν η ανωτέρω κατηγορία τους κατά της Εκκλησίας της Ελλάδος ήταν λογική, τότε σχισματικές θα έπρεπε να θεωρηθούν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες, δεδομένου ότι αυτές έως σήμερα ούτε την απεκήρυξαν, αλλά ούτε και αποδέχθηκαν την αντίδρασι των Γ.Ο.Χ. Και ιδίως την δημιουργία μιας, νέας, ανεξάρτητης και απομονωμένης Εκκλησίας. Δια του χαρακτηρισμού βέβαια της Εκκλησίας της Ελλάδος ως σχισματικής οι Γ.Ο.Χ. επιδίωκαν αφ’ ενός να δικαιολογήσουν την απόσχισί τους από αυτήν και αφ' ετέρου να αποφύγουν να χαρακτηρισθούν αυτοί, καθώς τους άξιζε, ως σχισματικοί»,

φαίνεται πως η απάντηση στο δίλημμα μου, μετέχει και των δύο πιθανών απαντήσεων. Δυστυχώς ενώ έχετε άγνοια, προσπαθείτε να διαστρεβλώσετε την αλήθεια.

Ο πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος, εξέφρασε ακριβώς αυτό που θα εξέφραζε ένας Πατέρας της Εκκλησίας. Κατέκρινε την ημερολογιακή καινοτομία, αποτειχίσθηκε από τους καινοτόμους και τους κατέδειξε ως υπόδικους, εξέφρασε την ορθόδοξη εκκλησιολογία διαφωτίζοντας και προφυλάσσοντας από τις ακρότητες τους πιστούς και ποίμανε το Ακαινοτόμητο Πλήρωμα της Εκκλησίας της Ελλάδος, ως την μακάρια κοίμησή του.

Εσείς για να μειώσετε και να απαξιώσετε τον υπέρ της Εκκλησίας αγώνα του Ακαινοτομήτου Πληρώματος της Εκκλησίας της Ελλάδος, δηλαδή των Ορθοδόξων του Πατρίου Ημερολογίου, προσπαθείτε να παρουσιάσετε ως ιδεολογία του τις ακρότητες ορισμένων εξ αυτών.

Συνεχίστε έτσι. Η μίτρα είναι κοντά

[15]Ενδιαφέρον και το λήμμα από την «Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια» (Τόμος 11, σελ. 614):

[16]Το γράφει αυτό για να δικαιολογήσει την δική του ακραία άποψη, - αντίστοιχη με των «ματθαιϊκών», στο χώρο του Παλαιού Ημερολογίου - πως δήθεν οι Ορθόδοξοι του Πατρίου κατέστησαν «σχισματικοί» «διά οικειοθελούς αποσχίσεως», όπως ονομάζει την Αποτείχισή τους.