Η αποτείχιση από την σύγχρονη πλάνη (απαντήσεις και ερωτήματα)

Στο ιστολόγιο "Ιδιωτική Οδός" δημοσιεύθηκε (σε δύο μέρη) ένα σημαντικότατο άρθρο με τίτλο "Περί της πλάνης της σύγχρονης "αποτείχισης"" του θεολόγου-φιλολόγου Κώστα Νούση.

Το άρθρο αυτό είναι σημαντικότατο, όπως προείπαμε, διότι βοηθά στο ξεκαθάρισμα της ήρας από το στάρι. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.

Η λέξη "αποτείχιση" πηγάζει από το ρήμα "ἀποτειχίζω" που σημαίνει "χωρίζω (κλείω ἐντὸς ἤ ἐκτός) τι μὲ τεῖχος" (Λεξικόν Επίτομον της Ελληνικής Γλώσσης - Σκαρλάτου Δ. του Βυζαντίου - Αθήνα 1839). Έτσι όταν οι ορθόδοξοι μιλούν για αποτείχιση, σε εποχή αιρέσεως, εννοούν τον διαχωρισμό τους από τους αιρετικούς. Η αποτείχιση από τους αιρετικούς, είναι αυτονόητη για όλους τους ορθοδόξους και σε όλες τις εποχές. Ο μόνος που προσπάθησε, όχι απλά να την απαξιώσει, αλλά να της προσδώσει και τελείως διαφορετικό νόημα, παρουσιάζοντάς την ως σχίσμα, ήταν ο κεκοιμημένος π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, τον οποίο επικαλείται ο κ. Νούσης και ο οποίος έχει διαφημιστεί τόσο όσο ζούσε, όσο και μετά τον θάνατό του ως "νέος Ζωναράς", "μέγας Κανονολόγος" και "γίγας του Κανονικού Δικαίου".

Οι ορθόδοξοι όμως, που ποτέ δεν νοιάζονταν για το τί θα πει ο κόσμος, αλλά για το τί λέει ο Θεός μέσω των Αγίων Πατέρων, έχουν διαφορετική άποψη. Παρόλα αυτά εδώ δεν θα αναφερθούμε αναλυτικώς στα γραφόμενα του κ. Νούση (τα οποία άλλωστε ως αντιγραφή των επιχειρημάτων του π. Επιφανίου, έχουν ήδη αναιρεθεί, εδώ και πολλά χρόνια, από τον αείμνηστο π. Θεοδώρητο στα έργα του "Διάλογοι της ερήμου περί Οικουμενισμού" και "Το αντίδοτον" και τα οποία ο κ. Νούσης δυστυχώς αγνοεί όπως φαίνεται), αλλά θα απαντήσουμε στα ερωτήματα που παραθέτει (μιας και το ζητάει), παρακαλώντας τον να δώσει και εκείνος απαντήσεις στα ερωτήματα που κι εμείς θα του θέσουμε (και αυτά επίσης μη ρητορικά).

Γράφει ο κ. Νούσης: "Υπάρχει μια σειρά (ρητορικών μονάχα για εκείνους που θέλουν να κρύβονται από εαυτούς και αλλήλους) ερωτήσεων, που χρήζουν απάντησης εκ μέρους των σημερινών «αντιοικουμενιστών» και εν γένει ζηλωτών". Παραθέτουμε τα ερωτήματα του κ. Νούση με τις ημέτερες απαντήσεις.

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: Μπορεί να τελεστεί Θεία Λειτουργία άνευ μνημονεύσεως του Τοπικού Επισκόπου; Αν ναι, είναι έγκυρη και με ποιες προϋποθέσεις;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βεβαίως και μπορεί να τελεστεί Θεία Λειτουργία άνευ μνημονεύσεως του Τοπικού Επισκόπου και να είναι έγκυρη (άλλωστε με την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος μεταβάλλεται το ψωμί και το κρασί σε Σώμα και Αίμα Κυρίου και όχι με την μνημόνευση του  Επισκόπου). Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας περίπτωσης είναι ο Τοπικός Επίσκοπος να κηρύττει αίρεση και επομένως ο υφιστάμενος κληρικός του να έχει διακόψει το μνημόσυνο του ονόματός του. Για παράδειγμα, επί πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Νεστορίου οι ορθόδοξοι κληρικοί διέκοψαν το μνημόσυνο του ονόματός του και μάλιστα τιμωρήθηκαν με καθαίρεση. Όταν συνήλθε η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος δικαίωσε τους ορθοδόξους ιερείς και τιμώρησε τον εμμένοντα στην πλάνη του αιρετικό Νεστόριο. 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Μπορεί ο αποτειχισθείς Κληρικός να αποχωρήσει οικειοθελώς από τον Επίσκοπό του και να προσχωρήσει αυτοβούλως σε έτερο ή και σε όποια Επισκοπή της υφηλίου επιλέξει; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο αποτειχισθείς κληρικός αν αποχωρήσει από τον κακόδοξο Επίσκοπό του δεν πρέπει να προσχωρήσει σε έτερο, αλλά να μνημονεύει στη Θεία Λειτουργία "Υπέρ του Αρχιεπισκόπου ημών" άνευ ονόματος, αναμένοντας τη συνοδική κρίση. Σε περίπτωση όμως γενικευμένης αιρέσεως, πρέπει να βρει και άλλους ορθοδόξους να αγωνιστούν από κοινού για την Ορθοδοξία, ενιστάμενοι στην αίρεση, δίδοντας την υπέρ της Πίστεως μαρτυρία και αγωνιζόμενοι για την σύγκληση Μεγάλης Συνόδου, η οποία θα επαναφέρει την ειρήνη στην Εκκλησία. Αν τώρα μέσα σε αυτούς τους αγωνιζομένους ορθοδόξους υπάρχει και Ορθόδοξος Επίσκοπος, που δεν έχει κοινωνία με τους κακοδόξους, τότε μπορεί να μνημονεύει το όνομά του, άχρι καιρού (σύγκληση Συνόδου).
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Πότε σε τελική ανάλυση θεωρείται έγκυρη μια «άδικη» εκκλησιαστική απόφαση; Μπορεί ο καθένας να την απορρίπτει κατά την ελεύθερη ερμηνεία ή το κατά δόκησιν συμφέρον του; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μια άδικη απόφαση είναι άκυρη, ειδικά αν το όργανο που την επιβάλλει σφάλλει περί την πίστη. Το είδαμε και στην περίπτωση των "καθαιρεθέντων" υπό του Νεστορίου, οι οποίοι δεν καθαιρέθησαν για κάποιο παράπτωμα, αλλά διότι αποσχίστηκαν ευλόγως από αυτόν. Επομένως ο καθένας μπορεί να την απορρίπτει, ειδικά όταν καθαιρείται για τέτοιο λόγο. Ούτως ή άλλως, και για αυτές τις περιπτώσεις θα έλθει η κρίση (είτε εδώ η συνοδική, είτε στη μέλλουσα ζωή η τελεσίδικη) και θα αποδοθεί δικαιοσύνη. Παραθέτω και τα γραφόμενα του αειμνήστου θεολόγου Αριστοτέλους Δελήμπαση: "Τούτο έγραφεν ο άγιος Κελεστίνος Ρώμης περί του αιρεσιάρχου Νεστορίου, όστις ετιμώρησεν έν Κωνσταντινουπόλει Ορθοδόξους ενισταμένους κατά της αιρέσεως αυτού. Ήτοι, ότι ούτος <<ουδένα ή καθελείν (να καθαιρέση) ή αποκινήσαι (να αποκινήση έκ της θέσεώς του) ηδύνατο>> (Κελεστίνου Ρώμης, Μ. 4, 1045), καθ' ότι αιρετικός. Από πότε δέ ούκ είχε τοιούτον δικαίωμα; Από την στιγμήν κηρύξεως της αιρέσεώς του <<άφ' ού τοιαύτα (αιρετικά) κηρύττειν>> ήρξατο ( αυτόθι). Διό καταδικαστική απόφασις του αιρετικού Νεστορίου ουδέ πρόσκαιρον ισχύν έσχεν (αυτόθι)". (περιοδικό "Καλή Ομολογία", αρ. φύλ. 58).
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Αν όχι, αμαρτάνει σεβόμενος την απόφαση και αγωνιζόμενος με κάθε άλλο νόμιμο και θεμιτό μέσο να την ανατρέψει; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος διδάσκει ότι υπάρχει δίκαια και άδικος καθαίρεση (βλ. Πηδάλιον-Ερμηνεία στον ΚΗ΄ Αποστολικό): "όποιος καθαιρεθεί διά φθόνον ή άλλην άδικον αιτίαν, αυτός εις μεν τον εαυτόν του προξενεί μισθόν μεγαλύτερον από τον της ιερωσύνης. Όθεν και πρέπει να χαίρει, και όχι να λυπήται. Εις δε τους αδίκως αυτόν καθήραντας, προξενεί κόλασιν". Βεβαίως αμαρτάνει λοιπόν κάποιος αν αποδεχτεί μια άδικη απόφαση, διότι αντιφάσκει θεωρώντας δίκαιη την καθαίρεσή του! Ο ίδιος ο Ιερός Χρυσόστομος δεν αποδέχτηκε την "καθαίρεσή" του και συνέχισε κανονικότατα τις ιεροπραξίες.
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Εφόσον συνοδικώς άχρι τούδε δεν καθηρέθησαν επί Οικουμενισμώ οι διάφοροι συμμετέχοντες σε συμπροσευχές και διαλόγους Ποιμένες μας, εμείς μολυνόμαστε από την μετ’ αυτών κοινωνία; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σας παραθέτω τροποποιημένο το ίδιο ερώτημα (ρητορικό όμως): Εφόσον δικαστικώς άχρι τούδε δεν καταδικάστηκαν επί κλοπή διάφοροι συμμετέχοντες σε διαρρήξεις και ληστείες τραπεζών συνεργάτες μας, εμείς κινδυνεύουμε από την μετ' αυτών συνεργασία;
Επομένως η απάντηση είναι μολυνόμαστε και πολύ περισσότερο όταν έχουμε γνώση.
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Είναι μολυσμένη η καθόλου Ορθόδοξη Εκκλησία από την παραπάνω αίρεση; Αν ναι, σε ποιο σημείο υπάρχει καθαρότητα και με ποιον τρόπο και από ποιους θα αρχίσει η εκκλησιαστική θεραπεία; Ποιοι είναι και πώς ορίζονται οι «κεκαθαρμένοι» εκ της νόσου ταύτης κληρικοί και λαϊκοί; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Βεβαίως και είναι μολυσμένη σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε οι προκαθήμενοι των Τοπικών Εκκλησιών και η μεγάλη πλειοψηφία των Τοπικών Επισκόπων, να είναι φορείς της αιρέσεως (έχει ξανασυμβεί και παλαιότερα π.χ. επί αρειανισμού ή επί εικονομαχίας). Καθαρότητα πίστεως υπάρχει σε αυτούς που δεν έχουν κοινωνία με τους Οικουμενιστές και από αυτούς θα αρχίσει η εκκλησιαστική θεραπεία, όταν και αν είναι θέλημα Θεού. Επομένως κεκαθαρμένοι εκ της νόσου ταύτης είναι οι κληρικοί και λαϊκοί που δεν έχουν κοινωνία με τους μολυσμένους από την αίρεση.
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Πώς γίνεται αποτειχισθέντες Κληρικοί και Λαϊκοί να ακολουθούν το Νέο Ημερολόγιο; Εφόσον ισχυρίζονται ότι εν αυτοίς θεραπεύουν εκκλησιολογικώς τον Οικουμενισμό, γιατί δεν το πράττουν επανερχόμενοι στο πάτριο εορτολόγιο; Σε κάθε περίπτωση, πώς μπορούν εδώ να αποδέχονται την οικονομική ανοχή του Νέου Ημερολογίου και ταυτόχρονα να απορρίπτουν τις «οικουμενιστικές» ενέργειες των σημερινών Ιεραρχών; Εκτός αν δεν θεωρούν οικουμενιστικογενή την εορτολογική μεταβολή, οπότε θα πρέπει και να μάς το αιτιολογήσουν επαρκώς. 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ορθότατα ερωτήματα. Δεν θα τα απαντήσουμε όμως, διότι εμείς ακολουθούμε το πάτριο εκκλησιαστικό ημερολόγιο.
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Οι σύγχρονοι άγιοι γέροντες (τουλάχιστον κατά την πλειοψηφία των ορθοδόξων πιστών) δεν είναι μιασμένοι και αυτοί από την οικουμενιστική αίρεση; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εκτός από το γεγονός ότι η αποδοχή από την πλειοψηφία ενός προσώπου (ειδικά σε μια εποχή που γνωρίζουμε πως διαμορφώνεται η κοινή γνώμη) ποτέ δεν ήταν κριτήριο αγιότητος αυτού, δεν μπορούμε να απαντήσουμε αν οι σύγχρονοι άγιοι γέροντες (αυτοί που προβάλλονται βεβαίως, διότι υπάρχουν και άλλοι σύγχρονοι άγιοι γέροντες που δεν προβάλλονται) είναι ή όχι μιασμένοι, διότι ΔΕΝ πρέπει να κατακρίνουμε τους συνανθρώπους μας, αλλά να πορευόμαστε, όπως θέλει ο Θεός. Σχετικώς ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής γράφει: "Ουδένα κατέκριναν οι τρεις παίδες μη προσκυνήσαντες τη εικόνι, πάντων ανθρώπων προσκυνούντων. Ου γαρ εσκόπουν τα των άλλων, αλλ'εσκόπουν όπως αν αυτοί μη εκπέσωσι της αληθούς ευσεβείας. Ούτω και Δανιήλ βληθείς εις τον λάκκον των λεόντων, ου κατέκρινε τινα των μη προσευξαμένων τω Θεώ, κατά το θέσπισμα Δαρείου, αλλά το ίδιον εσκόπισε. Και είλετο αποθανείν, και μη παραπεσείν τω Θεώ,  και υπό της ιδίας μαστιγωθήναι συνειδήσεως, διά τη παραβάση των φύσει νομίμων. Καμοί ουν μη δω ο Θεός κατακρίναι τινά ή ειπείν, ότι εγώ μόνος σώζομαι" (P.G. 90, 121)
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Τα χαρίσματα των ανδρών αυτών, αλλά και πάσα θαυματουργία εντός της Εκκλησίας (λείψανα, εικόνες κλπ.) πώς εξηγούνται;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για τα χαρίσματα των ανδρών αυτών και πάλι δεν έχουμε να πούμε τίποτα, όταν ειδικά ξέρουμε πως υπάρχουν "χαρισματούχοι" και "θαυματουργοί" ακόμη και εκτός Εκκλησίας. Το πώς εξηγούνται και αν ενεργεί η Χάρη του Θεού, θα απαντηθεί από τον Μέγα Αθανάσιο στην επόμενη ερώτηση.
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Αν δεν ενεργεί σε όλα αυτά η Χάρη του Θεού, τότε τι ακριβώς συμβαίνει; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ρώτησαν τον Μέγα Αθανάσιο "πως και τινές αιρετικοί ποιούσι πολλάκις σημεία;". Απάντησε: "Τούτο ημάς ουκ οφείλει ξενίζειν. Ηκούσαμεν γαρ του Κυρίου λέγοντος, ότι πολλοί εν εκείνη τη ημέρα ερούσι "Κύριε, ουκ εν τω σω ονόματι δαιμόνια εξεβάλομεν, και δυνάμεις πολλάς εποιήσαμεν" και ερεί αυτοίς "Αμήν λέγω υμίν, ουδέποτε έγνω υμάς, αποχωρείτε απ'εμού, εργάται της ανομίας". Πολλάκις γαρ ουχ η πολιτεία του θαυματουργούντος εστίν η την ίασιν εργαζομένη, αλλ'η προς αυτόν πίστις του προσερχομένου ανθρώπου. Γέγραπται γαρ "Η πίστις σου σέσωκέ σε". Πλην δει και τούτο γινώσκειν, ότι πολλάκις τινές κακόπιστοι καμάτους πολλούς δι'ασκήσεως τω Θεώ προσήγαγον, και την αντιμισθίαν αυτών έλαβον εν τω νυν αιώνι εκ Θεού, το των ιαμάτων και προρρήσεων χάρισμα, ίνα εν τω αιώνι τω μέλλοντι ακούσωσιν "Απελάβετε τα αγαθά υμών και τους καμάτους υμών, νυν δε λοιπόν ουδέν υμίν κεχρεώστηται"" (P.G. 28, 665). Η Χάρη του Θεού λοιπόν, που όντως υπάρχει, έχει άμεση σχέση με την πίστη των χριστιανών και ΔΕΝ πηγάζει από τους Οικουμενιστές και τους κοινωνούντες με αυτούς.

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Αν όμως όντως ενεργεί και η Εκκλησία είναι ζώσα, πώς μερικοί αποσχιζόμενοι αποτειχίζονται εξ αυτής; Και αν το κάνουν, πού ακριβώς πηγαίνουν και με ποιους συντάσσονται; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σχετικώς με τη Θεία Χάρη απαντήσαμε παραπάνω. Οι αποσχιζόμενοι από τους αιρετικούς ΔΕΝ αποτειχίζονται από την Εκκλησία, αλλά από τους αιρετικούς και έτσι αυτοί εκφράζουν πλέον γνησίως την Εκκλησία, αφού δεν πηγαίνουν πουθενά, αλλά μένουν στα παραδεδομένα. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν μαζί με τον αγιώτατο Πατριάρχη Μελέτιο Πηγά: "Όταν αναστώμεν πάντες τω φοβερώ βήματι παριστάμενοι, τίνας επιγνώσονται οικείους οι Πατέρες, τους την πατρώαν πίστιν, τους τας παραδόσεις τας πατρικάς αθετήσαντας, ή ημάς τους Ορθοδόξους, τους μηδέν κατά μηδέν παραλάττοντας;" (Βασιλείω Κνέζη).
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Αν οι γεροντάδες τούτοι θεωρηθούν ηγιασμένοι και έμπλεοι χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, γιατί όντες στις ίδιες με μας εκκλησιαστικές συνθήκες δεν απετειχίσθησαν ωθούμενοι υπό σχετικής «πληροφορίας» του Αγίου Πνεύματος; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Απαντήθηκε παραπάνω. Το ζήτημα δεν είναι τί δεν κάνουν οι γεροντάδες, αλλά τί έκαναν οι Πατέρες (οι αναγνωρισμένοι ως άγιοι γεροντάδες δηλαδή).
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Οι τολμώντες ή και σχεδιάζοντες τη σημερινή αποτείχιση δεν θέτουν εξάπαντος εαυτούς υπεράνω των διακριτικών αυτών Γερόντων; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι κοινωνούντες με τους αιρετικούς και μη αποτειχιζόμενοι δεν θέτουν εξάπαντος εαυτούς υπεράνω των Αγίων (αναγνωρισμένων Αγίων) Πατέρων, οι οποίοι διέκοπταν την κοινωνία με τους αιρετικούς, δίνοντάς μας το παράδειγμα για το πως πρέπει να αντιδρούμε απέναντι στην αίρεση;
 

ΕΡΩΤΗΜΑ κ. ΝΟΥΣΗ: • Πιο απλά, πέρα από ελεγχόμενες ερμηνείες των Κανόνων, της Γραφής, των Πατέρων και της εκκλησιαστικής ιστορίας, πού αλλού ερείδονται στις αποσχιστικές τους τάσεις και πράξεις οι σύγχρονοι ρασοφόροι και λαϊκοί; Είναι και κατά πόσο σίγουροι ότι τα ενεργήματά τους είναι σύμφωνα προς το θέλημα του Θεού και ουχί αμαρτήματα; 
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αν δεν αρκούν για ερείσματά μας, οι Ιεροί Κανόνες, η Αγία Γραφή, οι Άγιοι Πατέρες και η εκκλησιαστική ιστορία, έναντι στο μοναδικό σας έρεισμα (τους γεροντάδες), έχουμε και εμείς ακόμη, ένα τέτοιο έρεισμα: τους δικούς μας γεροντάδες, τους οποίους δεν θα γνωρίσετε ούτε σε ένθετα εφημερίδων, ούτε σε μεγάλες ιστοσελίδες, αλλά μόνο προσευχόμενοι στον Κύριο να σας τους φανερώσει.
 

Μετά τις απαντήσεις μας, παρακαλούμε τον κ. Νούση να απαντήσει στα παρακάτω ερωτήματα. Γνωρίζουμε πως θα το κάνει, διότι είναι υπέρ των Διαλόγων, όπως δηλώνει.

Τα ερωτήματα που θέτουμε είναι λίγα, διότι όντως επιθυμούμε να διαλεγόμαστε. Και είναι λίγα, επίσης,  για να φανεί, αν υπάρξει απάντηση επί της ουσίας, και η πρόθεση του κ. Νούση για διάλογο, καθώς και πώς τον αντιλαμβάνετε. Αναμένουμε λοιπόν απάντηση στα εξής μόνο:

1. Ο Οικουμενισμός είναι αίρεση; Αν όχι, γιατί ο π. Επιφάνιος, που τον χρησιμοποιείτε στο άρθρο σας, τον θεωρεί αίρεση ("χείρονα πάσης αιρέσεως" συγκεκριμένα);

2. Αν ο Οικουμενισμός είναι αίρεση, δεν μιλά για αποτείχιση από τους κηρύττοντες αυτήν ο ΙΕ΄ Κανόνας της Πρωτοδευτέρα Συνόδου; Κι αν ο Κανόνας αυτός είναι έστω δυνητικός, γιατί να κατηγορούνται αυτοί που κάνουν χρήση, αφού τους καλύπτει ακόμη και η δυνητική ερμηνεία του;

3. Υπάρχει το ενδεχόμενο ένας Επίσκοπος να είναι αιρετικός ή το γεγονός και μόνο ότι είναι Επίσκοπος, αποκλείει αυτήν την πιθανότητα; Κι αν είναι αιρετικός ποια πρέπει να είναι η στάση των πιστών απέναντί του, κατά την ορθόδοξη διδασκαλία;

Με εκτίμηση

Νικόλαος Μάννης

δάσκαλος