«οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (7ο ΜΕΡΟΣ)

Γιατί μας πολεμούν

Γιατί, άραγε, δόθηκαν από τόν Θεό στους δαίμονες ή δύναμη καί ή εξουσία νά πειράζουν τους ανθρώπους, όταν, μάλιστα, πολλοί με τους πειρασμούς παρασύρονται στην αμαρτία καί χάνουν τήν ψυχή τους; Δέν θά ήταν προτιμότερο νά τους είχε στερήσει τήν ύπαρξη, νά τους είχε εξαφανίσει; Δέν θά είχαν αποφευχθεί έτσι ή πτώση του 'Αδάμ καί ή μετέπειτα ανθρώπινη τραγωδία;

Τά ερωτήματα αυτά δέν είναι εύκολο νά απαντηθούν. Θά αναζητήσουμε, ωστόσο, κάποιες απαντήσεις στους πατέρες της Εκκλησίας.

Ο διάβολος αποτελεί, αναμφισβήτητα, μιά ξεχωριστή ύπαρξη. Ό αγαθός Θεός δέν τόν εξαφάνισε μετά τήν ανταρσία του, γιατί τότε θά φαινόταν πώς έκανε λάθος πού τόν έπλασε, πράγμα άτοπο γιά τόν υπερτέλειο και πάνσοφο Θεό. Τώρα, τό γιατί τόν δημιούγησε αφού προγνώριζε την πτώση του, ανήκει στίς απόκρυφες βουλές του Θεού. Πάντως, ό άγιος 'Ιωάννης ό Δαμασκηνός προσεγγίζει ως εξής τό θέμα: «Ό Θεός δημιούργησε τό διάβολο άπό υπερβολική αγαθότητα. Γιατί σκέφτηκε: 'Επειδή αυτός πρόκειται νά γίνει πονηρός καί νά χάσει όλα τά αγαθά πού θά του δώσω, νά του στερήσω κι έγώ εντελώς τό αγαθό και νά τόν κάνω ανύπαρκτο; Καθόλου. 'Αλλά, μολονότι αυτός θά γίνει πονηρός, έγώ δέν θά του στερήσω τή δυνατότητα νά γίνει συμμέτοχός μου. Θά του χαρίσω ενα αγαθό, τό νά γίνει δηλαδή μέτοχος μου μέ τό "είναι" (μέ τό νά υπάρχει), ώστε, και χωρίς να το θέλει, νά μετέχει στό δικό μου αγαθό μέ τό "είναι". Γιατί τό "είναι" (ή ύπαρξη) αποτελεί αγαθό καί δώρο του Θεού».

Έτσι, λοιπόν, ό διάβολος, μετά τήν αποστασία του, όχι μόνο δέν στερήθηκε τήν ύπαρξη, μά ούτε κάν ύποβιβάστηκε άπό τήν τάξη των λογικών όντων. Επομένως, ως ιδιαίτερο πρόσωπο, διατήρησε καί τή δική του ελευθερία. Ό Θεός, σεβόμενος τήν ελευθερία του, τόν ανέχεται νά ενεργεί τό κακό όχι, ασφαλώς, άπό αδυναμία άλλα άπό μακροθυμία. 'Ωστόσο, τήν πονηρή δραστηριότητα του τήν έχει εντάξει στό σχέδιο της θείας Του οικονομίας γιά τή σωτηρία του άνθρωπου.

«Πολλοί γάρ δι'αύτού στεφανούνται» λέει ό άγιος Ίωάννης ό Δαμασκηνός. Καί συνεχίζει: «Κι άν πείς ότι καί πολλοί χάνονται, σου απαντώ ότι, όπως μπόρεσε και ο ίδιος ό διάβολος, χωρίς νά τόν επηρεάσει άλλος, νά γίνει κακός μέ τή δική του θέληση, πράγμα πού είναι τό χειρότερο έγκλημα του, έτσι μπορούσε καί ό άνθρωπος άπό μόνος του, χωρίς να τον επηρεάσει κάνεις, να γίνει κακός, οπότε θά ήταν χειρότερη ή αμαρτία του... Γι' αυτό ό διάβολος, πού αμάρτησε άπό μόνος του, έμεινε αμετανόητος, ενώ ό άνθρωπος, πού αμάρτησε όχι άπό μόνος του αλλ' άπό τήν προσβολή του διαβόλου, όδηγήθηκε στή μετάνοια καί αξιώθηκε τήν ανακαίνιση καί τήν άφεση των αμαρτιών του».

Τό εντυπωσιακό αυτό απόσπασμα του μεγάλου δογματολόγου της Εκκλησίας μας αποκαλύπτει τρεις βασικές αλήθειες, πού αποτελούν συγχρόνως και τις απαντήσεις στα αρχικά ερωτήματα: α) Αιτία της πτώσεως του άνθρώπου που ήταν ή ελευθερία της βουλήσεώς του και όχι ο διάβολος. Θά μπορούσε, δηλαδή, νά είχε πέσει ό άνθρωπος καί χωρίς τή σατανική ύποβολή. β) Ηταν ευτύχημα τό ότι δέν έπεσε άπό μόνος του, άλλα παρασύρθηκε άπό τό διάβολο, γιατί έτσι του δόθηκε ή δυνατότητα νά μετανοήσει, γ) Η ύπαρξη και η ενέργεια του διαβόλου αποβαίνουν, τελικά, ευεργετικές γιά τόν άνθρωπο.

Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων λέει, ότι ό Θεός έπέτρεψε στό διάβολο νά ζει καί νά πολεμάει τους άνθρώπους γιά δυό λόγους: Πρώτα γιά νά εξευτελίζεται περισσότερο με το να νικιέται απο τους κατωτέρους του, και ύστερα γιά νά δοξάζονται υπερβολικά καί νά στεφανώνονται όσοι νικούν εκείνον που κάποτε ήταν αρχάγγελος.

Οι πειρασμοί, άλλωστε, είναι απαραίτητοι γιά νά γυμνάζεται ό άνθρωπος και γιά νά δοκιμάζεται ή προαίρεση του, ώστε ή αρετή νά είναι άθλημα της ελευθερίας του καί όχι καρπός ανάγκης. «Θεώ ού τό ήναγκασμένον φίλον άλλα τό έξ αρετής κατορθούμενον. 'Αρετή δέ έκ προαιρέσεως καί ούκ έξ άνάγκης γίνεται» (Μέγας Βασίλειος).

Ό άγιος Μάξιμος ό Όμολογητής αριθμεί πέντε αιτίες, για τίς όποιες ό Θεός παραχωρεί νά πολεμούμαστε άπό τό διάβολο: Ή πρώτη αιτία είναι γιά νά μάθουμε, μέ τήν πείρα του πολέμου, νά διακρίνουμε τήν αρετή άπό τήν κακία. Ή δεύτερη, γιά νά κρατάμε σταθερή τήν αρετή, πού μέ κόπο αποκτήσαμε. Ή τρίτη, γιά νά μήν υπερηφανευόμαστε, όταν προκόβουμε στην αρετή, άλλα νά μάθουμε νά ταπεινοφρονούμε. Ή τέταρτη αιτία είναι γιά νά μισήσουμε μ' όλη μας τή δύναμη τήν κακία. Καί ή πέμπτη, γιά νά μή λησμονούμε, όταν φτάσουμε στην απάθεια, τή δική μας αδυναμία, αλλά καί τή δύναμη τού Θεού πού μάς βοήθησε.

'Εκτός άπό τίς παραπάνω αιτίες, γιά τίς όποιες ο Θεός παραχωρεί τόν πόλεμο, υπάρχουν καί άλλες, γιά τίς οποίες είναι υπεύθυνος ό ίδιος ό άνθρωπος. «Κάθε (τέτοιος) δαιμονικός πόλεμος», λέει ο Iωάννης ό Σιναΐτης, «όφείλεται γενικά στίς επόμενες τρεις αιτίες: ή στην αμέλειά μας ή στην υπερηφάνειά μας ή στον φθόνο των δαιμόνων. Ό πρώτος είναι ελεεινός, ό δεύτερος πανάθλιος, άλλα ό τρίτος μακάριος».

Συμπερασματικά, θά μπορούσαμε νά πούμε δτι ό διάβολος, χωρίς ασφαλώς νά τό θέλει, γίνεται ένα εργαλείο χρήσιμο στά χέρια του Θεού καί υπηρετεί τίς άγιες βουλές Του. "Ετσι, οί δαιμονικοί πειρασμοί λειτουργούν πάντα παιδαγωγικά καί θεραπευτικά γιά τόν άνθρωπο, γιατί τόν βοηθούν νά αναγνωρίσει τήν προσωπική του αδυναμία, νά μετανοήσει, άλλα καί νά γνωρίσει εμπειρικά τόσο τήν αγάπη του Θεού όσο και το μίσος του διαβόλου.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ