«οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (6ο ΜΕΡΟΣ)

Έργο

Κύριο έργο του διαβόλου, μετά την πτώση του, είναι νά εναντιώνεται συνεχώς στό θείο θέλημα. Μισεί θανάσιμα τά δημιουργήματα του Θεού και ιδιαίτερα τους ανθρώπους, τους πλασμένους «κατ' εικόνα και καθ' όμοίωσιν» τον Δημιουργού. 'Αποστάτης ό ίδιος, αφού μέ δόλο παρέσυρε στην αποστασία καί τόν άνθρωπο, αγωνίζεται από τότε μέ κάθε τρόπο νά τόν κρατάει μακριά από τόν Θεό.

Ο Χριστός, μέ την ενανθρώπηση Του, έδωσε στους άνθρώπους τη δυνατότητα όχι μόνο της επιστροφής στό «άρχαίον κάλλος» αλλά καί τής θεώσεως. Ό διάβολος, όμως, άν καί αδύναμος τώρα, συνεχίζει νά παρασύρει μέ δόλο τά αγαπημένα πλάσματα του Θεού στην αμαρτία, προσπαθώντας μέ τόν τρόπο αυτό νά ματαιώσει τό άπολυτρωτικό έργο του Κυρίου. "Εχει κηρύξει, λοιπόν, εναντίον των ανθρώπων φοβερό καί αμείλικτο πόλεμο, όχι μόνο άπό μίσος, αλλά καί άπό φθόνο. Δέν μπορεί νά ανεχθεί τή δόξα καί τή θεία μακαριότητα πού περιμένει τους αγωνιστές. Γι' αυτό σπέρνει ανάμεσα τους τό κακό, τους παρακινεί στην αμαρτία και τους εμπνέει τήν απιστία προς τήν αλήθεια καί τήν αγάπη του Θεού. Σύμφωνα, μάλιστα, μέ μιά παραβολή του Ευαγγελίου, ό διάβολος είναι ό εχθρός πού έσπειρε ζιζάνια στον αγρό, όπου ό Κύριος έσπειρε καθαρό σιτάρι (βλ. Ματθ. 13:24-25).

Τό κακό συνιστά τήν καθημερινή τροφή του διαβόλου. Δέν σκέπτεται τίποτε άλλο καί δέν ικανοποιείται μέ τίποτε άλλο, παρά μόνο μ' αυτό. "Ετσι, κάθε κακό στον κόσμο είναι δικό του έργο. Οι φόνοι, οι πόλεμοι, οι μοιχείες, οι ακολασίες καί κάθε είδους αμαρτίες άπό τόν ίδιο υποκινούνται. «Ό ποιών τήν άμαρτίαν εκ του διαβόλου εστίν, ότι απ' αρχής ό διάβολος άμαρτάνει», λέει ό άγιος Ίωάννης ό Θεολόγος (Α' Ίω. 3:8).

Ό μεταπτωτικός άνθρωπος βρίσκεται ανέκαθεν στό στόχαστρο του διαβόλου. Κύριο μέλημα του πονηρού είναι νά κρατάει τόν άνθρωπο στην πλάνη, μακριά άπό τήν αλήθεια του Θεού. Γι' αυτό, όπως εξηγεί ό άγιος Ίουστίνος, παλαιότερα δίδαξε στους ανθρώπους τήν πολυθεία, ενώ τώρα επιχειρεί μέ χίλια-δυό τεχνάσματα νά κάνει τους πιστούς άπιστους καί νά κρατήσει τους άφώτιστους μακριά άπό τήν αλήθεια του Ευαγγελίου. Αυτό επιβεβαιώνει καί ό απόστολος Παύλος, όταν λέει ότι «θεός του αιώνος τούτου έτύφλωσε τά νοήματα τών άπίστων είς τό μη αυγάσαι αύτοίς τόν φωτισμόν του ευαγγελίου τής δόξης του Χριστού» (Β' Κορ. 4:4). "Ολοι όσοι δέν αποδέχονται το Ευαγγέλιο, έχουν παγιδευθεί καί τυφλωθεί άπό τό διάβολο, πού τους εξαναγκάζει πλέον νά κάνουν τό θέλημα του (Β' Τιμ. 2:26).

Μία άπό τίς σημαντικές δραστηριότητες τών πονηρών πνευμάτων είναι καί ή έναντίωσή τους στό έργο τής 'Εκκλησιας, πού τους είναι μισητό, γιατί καταργεί τό δικό τους έργο. "Ετσι εξηγούνται οι αφάνταστες δυσκολίες, τά εμπόδια και τά προβλήματα πού δημιουργούν σ' όποιον θελήσει νά διακονήσει μέσα στό χώρο τής 'Εκκλησίας. Ό σοφός Σειράχ προειδοποιεί: «Τέκνον εί προσέρχη δουλεύειν Κυρίω Θεώ, έτοίμασον τήν ψυχήν σου είς πειρασμόν» (2:1). Αλλωστε, καί ο απόστολος Παύλος στην ένέργεια του σατανά αποδίδει τίς περιστάσεις, πού εμπόδισαν τήν ποιμαντική του επίσκεψη στή Θεσσαλονίκη. Γι΄ αυτό λέει: «Ήθελήσαμεν έλθείν προς υμάς, εγώ μεν Παύλος καί άπαξ και δίς. Καί ένέκοψεν ήμάς ό σατανάς» (Α Θεσ. 2:18).

Ποιους πολεμούν

Οι δαίμονες μισούν όλους άνεξαιρέτως τους ανθρώπους, άλλα πολεμούν όποιον δέν κάνει υπακοή στά θελήματά τους. Περισσότερο, βέβαια, πολεμούν εκείνον πού μέ τό άγιο Βάπτισμα τους απαρνήθηκε καί έγινε συνειδητό μέλος τής Εκκλησίας του Χριστού.

Ό άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων εξηγεί στίς Κατηχήσεις του τή σημασία πού έχει ή άπάρνηση του διαβόλου άπό τόν κατηχούμενο, όταν, στραμμένος προς τή δύση, όμολογεί: «'Αποτάσσομαι σοι, Σατανά, καί πάσι τοις έργοις σου καί πάση τή πομπή σου καί πάση τή λατρεία σου». Επίσης, εξηγεί ποια είναι ή ψυχική δύναμη καί ή φώτιση πού παίρνει μέ τό Βάπτισμα ό πιστός, καί πόσο φρικτά είναι γιά τους δαίμονες τά πνευματικά εφόδια, πού του χαρίζονται άπό τό ΄Αγιο Πνεύμα.

'Επειδή, μάλιστα, ό πιστός μετά τήν είσοδό του στην 'Εκκλησία θ' αντιμετωπίσει οπωσδήποτε τόν πόλεμο πού θά ξεσηκώσει εναντίον του ό διάβολος, ό απόστολος Παύλος τόν προτρέπει νά ενδυθεί μέ κάθε θυσία «τήν πανοπλίαν τοϋ Θεού» (Έφ. 6:11 κ. έ.). Καί τήν "πανοπλία" αυτή τή συνθέτουν οι αρετές, πού τίς αποκτά κανείς μέ τόν προσωπικό του κόπο καί μέ τή συνεργεία τής θείας χάριτος.

Τά πονηρά πνεύματα, λοιπόν, πολεμούν όσους, καλλιεργώντας τίς αρετές, προκόβουν στην πνευματική ζωή. Ό άγιος 'Ιωάννης ό Καρπάθιος λέει, ότι οι δαίμονες «περισσότερο επιτίθενται εναντίον εκείνων πού έχουν μεγαλύτερη ευλάβεια καί θεοσέβεια, και μέ άβάσταχτους πολέμρυς τους σπρώχνουν νά διαπράξουν τήν αμαρτία, μήπως καί μπορέσουν έτσι ν' απομακρύνουν άπό τήν πίστη στον Χριστό καί άπό τήν προσευχή καί τήν καλή ελπίδα όσους δέχτηκαν τόν πόλεμό τους».

'Ιδιαίτερα πολεμούν εκείνους πού προσεύχονται, έπειδή τό όπλο τής προσευχής καταστρέφει όλα τους τά τεχνάσματα. Γι''αυτό, κάθε φορά πού ετοιμαζόμαστε γιά προσευχή, ετοιμάζεται καί ό διάβολος γιά επίθεση. Ό όσιος 'Ιωάννης τής Κλίμακος λέει, πώς, τήν ώρα πού χτυπάει το σήμαντρο για προσευχή, μπορούμε να παρατηρήσουμε «όρατώς μέν αθροιζόμενους αδελφούς, άοράτως δέ συναγομένους τους εχθρούς».

Γενικά, όποιος αγωνίζεται νά κόψει τά πάθη του, έρχεται αναπόφευκτα σέ σύγκρουση μέ τά πονηρά πνεύματα, όπως επισημάναμε καί προηγουμένως. Καί όσο πιό γενναία αντίσταση προβάλλει, τόσο πιό σκληρή επίθεση δέχεται. Γι' αυτό καί οι άγιοι, πού έφτασαν σέ ύψηλά μέτρα αρετής καί στολίστηκαν άπό τόν Θεό μέ εξαιρετικά χαρίσματα, αντιμετώπισαν όλο τό μίσος καί τή μανία τών δαιμόνων. Ή χάρη του Θεού, όμως, τους σκέπασε καί οι αγώνες τους στεφανώθηκαν μέ τή νίκη. Συμβουλεύει σχετικά ό όσιος Νικήτας ό Στηθάτος: «Πρόσεχε μέ ακρίβεια τίς επίβουλες των ολέθριων δαιμονων. Γιατί όσο άνεβαίνεις στίς υψηλές αρετές, ...τόσο αυτοί, βλέποντας ν' ανεβαίνεις στον ουρανό, τρίζουν τά δόντια τους και απλώνουν μέ επιμέλεια στον νοητό αέρα τά πολύπλοκα δίχτυα τής κακίας τους». 'Ανάλογη, λοιπόν, μέ τήν ποιότητα καί τήν ωριμότητα τής πνευματικής ζωής είναι καί ή ένταση του δαιμονικού πολέμου.

"Οσους, αντίθετα, δέν αντιστέκονται στά πονηρά τους θελήματα, δέν τους πολεμούν, γιατί τους θεωρούν δικούς τους. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν εθιστεί στά πάθη καί έχουν ταυτιστεί μαζί τους. "Εχουν γίνει «αύτεπίβουλοι καί αύτοπολέμιοι» (όσιος 'Ιωάννης ό Σιναΐτης). Οί δαίμονες φροντίζουν μόνο νά τους κρατούν σέ μιά κατάσταση έφησυχασμοϋ, κρύβοντας επιμελώς τήν παρουσία τους. "Ετσι, τους κάνουν είτε νά τους λησμονήσουν είτε ν' αμφισβητήσουν ακόμα καί τή δαιμονική τους ύπαρξη!

Κάτι ανάλογο παθαίνουν όσοι ραθυμήσουν καί χαλαρώσουν ή καί εγκαταλείψουν τόν πνευματικό αγώνα. Γίνονται οι ίδιοι δαίμονες γιά τόν εαυτό τους. Πώς, όμως, αύτοβασανίζονται εκείνοι πού δέν αντιστέκονται στην ορμή τών παθών τους; Μέ τό νά καίγονται άπό τήν ασίγαστη επιθυμία νά εκπληρώνουν τά θελήματά τους. «Τά γάρ θελήματα αυτών δαίμονες γεγόνασι· καί αυτά είσιν οι θλίβοντες αυτούς, ίνα πληρώσωσιν αυτά» (άββάς Ποιμήν).

Όταν, λοιπόν, αύτοπειραζόμαστε, ό διάβολος δέν μπαίνει στον κόπο νά μας πειράξει. «Δέν έχει ανάγκη ό σατανάς νά πειράζει εκείνους πού πειράζονται μόνοι τους καί σέρνονται πάντοτε στή γή μέ τίς βιοτικές υποθέσεις.. .Τά βραβεία καί τά στεφάνια είναι προορισμένα γιά όσους πειράζονται (άπό τό διάβολο) καί όχι γιά όσους δέν φροντίζουν γιά τόν Θεό» (άγιος 'Ιωάννης ό Καρπάθιος).

Όταν, όμως, οί αμελείς θελήσουν νά επιμεληθούν τή σωτηρία τους, αποτινάζοντας άπό πάνω τους τόν δαιμονικό ζυγό, τότε θ' αντιμετωπίσουν όλη τή μανία τών πονηρών πνευμάτων. Ό άββάς Δωρόθεος παραλληλίζει τό διάβολο μέ τόν Φαραώ: "Οπως ό Αιγύπτιος βασιλιάς έγινε πιό σκληρός απέναντι στους 'Ισραηλίτες, όταν τοϋ ζήτησαν, μέ εντολή του Θεού, νά φύγουν άπό τήν κυριαρχία του, κατά τόν ίδιο τρόπο ταράζεται καί ό διάβολος, όταν αντιληφθεί νά έρχεται τό έλεος του Θεού σέ κάποια ψυχή, γιά νά τή θεραπεύσει. Ξεσηκώνει εναντίον της όλα τά πάθη καί τήν πολεμάει μέ απίστευτη αγριότητα.