Αστραπιαίως τότε ενεθυμήθη ο π. Βασίλειος ενα γαλλικό πατρολογικόν σύγγραμμα, το οποίον εμελέτα πρό ημερών, και είς το οποίον, ήτο βέβαιος περί τούτου, η τελευταίως αναφερθείσα επιστολή του Πάπα Ιωάννου Η΄, εχαρακτηρίζετο ώς νόθος! Έπρεπε οπωσδήποτε ν' αρχίση απο κάπου και η λύσις είχε βρεθή.
_ Πάτερ Νικόδημε, η επιστολή του Πάπα Ιωάννου την οποίαν τελευταίως αναφέρατε, είναι παρά τή επιστήμη παραδεκτή ώς νόθος και ετόνισε ισχυρώς την λέξιν. Είς πρό ημερών αναγινωσκόμενον ύπ' εμού έργον αποδεικνύεται τούτο λίαν αρκούντως και μάλλον καλή τή πίστει ποιείται μνείαν ταύτης και ο άγιος Νικόδημος έν τώ Πηδαλίω του (έκδ. 1841, σελ. 98-9) νομίζων ότι τυγχάνει γνησία. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο Ιωάννης ουδέποτε απεκήρυξε το Filioque ή τάς άλλας λατινικάς καινοτομίας, αλλά και αυτός, ώς προέιπον, απεδέχετο ή τουλάχιστον ηνείχετε αυτάς.
Μη συγχέης δέ δύο πράγματα. Την προσθήκην είς το Σύμβολον της Πίστεως και την διδασκαλίαν περί Filioque. Ο Ιωάννης εδέχθη μέν (διά των αντιπροσώπων αυτού) είς την Κων)λει Σύνοδον του 879 το Σύμβολον άνευ της προσθήκης, άλλ' ουδαμώς προέβη περαιτέρω, ήτοι είς καταδίκην της περί Filioque διδασκαλίας, ήτις ήτο ήδη διαδεδομένη έν τή Δυτική Εκκλησία. Απεδέχετο και αυτός προσωπικώς την διδασκαλίαν ταύτην ή απλώς ηνείχετο αυτήν; Ότι και άν συνέβαινε, δεν θα έπρεπε καθ' ημάς-τους μή δεχομένους οικονομίαν είς τα δογματικά θέματα-ο Φώτιος να έχη κοινωνίαν μετ' αυτού... Πρός τί λοιπόν παρεμβάλλεις την αναγνώρισιν του Φωτίου υπό του Ιωάννου έν τή Συνόδω του 879; Πρός τί θαυμάζεις την του ιδίου Πάπα επιστολήν πρός τον αυτοκράτορα Κων)λεως;
Ο π. Νικόδημος έκρινε καλόν να επέμβη
__ Θα τελειώσω πολύ σύντομα απαντών μετά πάσης βραχύτητος και αντικειμενικότητος είς τα ερωτήματα του π. Βασιλείου.
Κατ' αρχάς, π. Βασίλειε, αναφορικώς με την κρίσιν σας περί της νόθου επιστολής του Πάπα Ιωάννου πρός τον Φώτιον δεν συμφωνώ ουδόλως! Αί υπάρχουσαι πηγαί, δυστυχώς, σας διαψεύδουν ανοικτιρμόνως... Ούτως υπέρ της γνησιότητος αυτής τάσσονται
I) Τα Πρακτικά των Συνόδων, εκδ. Σ. Μήλια, Τόμος Β΄ σ. 928 και 974.
II) Ο πολύς Νικηφόρος Θεοτόκης, έν τώ έργω αυτού <<Απόκρισις>> εκδ. Χάλλης 1755, σελ. 31 και εκδ. Αθηνών 1892, σελ. 30.
III) Ο καθολικός ιστορικός αββά Fleurry, έν τή εαυτού <<Εκκλησιαστική ιστορία>>, Τομ. 11ος σελ. 438-9.
IV) Ο επίσης καθολικός ιστορικός αββά Guette, όστις μάλιστα σφοδρώς επιτίθεται κατά των εθελόντων ταύτην νόθον δυτικών συναδέλφων του. Όρα <>, εκδ. N. York 1866, σελ. 337-8).
V) Ο πολύς Αδάμ Ζοιρνικάβιος, έν τώ απαραμίλλω έργω <<Περί Αγίου Πνεύματος>>, Πετρούπολις, 1797, ένθα έν τώ Α΄ τόμω σελ. 456-7 παραθέτει ολόκληρον την επιστολήν επικροτών μυρίαις αποδείξεσι την γνωσιότητά της και καταλήγων <<και του λοιπού τοίς Ποντιφικίοις τον τηλικούτον δοκόν εξελέσθαι μή είναι ράδιον>>.
VI) Ο χειρόγραφος κώδιξ ύπ' άριθ. 147 της Ι. Μ. Διονυσίου, του Αγίου Όρους του έτους 1369.
VII) Τέλος, ίνα μή καταπονώ υμάς με περισσοτέρας αποδείξεις, ο θαυματουργός Άγιος Νεκτάριος διά πολλών μαρτυριών υπερασπίζεται και ούτος την γνησιότητα αυτής έν τώ έργω του <<Μελέτη ιστορική περί των αιτιών του Σχίσματος>>, Αθήναι, 1911, Τόμ. Α΄ σελ. 286 έξ.
Τα ανωτέρω γνωρίζων καλώς η λατινομάστιγξ γραφίς του Ηλία Τανταλίδου έγραφεν <<Όπως δέ νοήσης ηλίκην ταπείνωσιν έφερε αύτη η σύνοδος (879) είς τε την παπικήν αγερωχίαν και οφρύν, και ηλίκην πληγήν θανάσιμον είς την αίρεσιν, αναλόγισαί μοι τον αγώνα, την αμηχανίαν, τάς πρός αλλήλους αντιφάσεις των της παπικής μερίδος υπερασπιστών, οι οποίοι την πρός Φώτιον επιστολήν του Ιωάννου πάπα πεπλασμένην μεθ' όρκου μικρού δείν διαβεβαιούνται..., τών δέ έν τή τοιαύτη πράξει του Ιωάννου ευρισκόντων μέν το έπακρον της δυσσεβείας... διά το συμφωνήσαι τοίς σχισματικοίς διαβεβαιούντων δέ, ότι άπαντα τή οικεία αυτού πληροφορία έπραξεν ανανδρός τε ών και μαλθακός την γνώμην και φοβηθείς τους Γραικούς τούς τότε μηδέν φοβερόν έχοντας, ηττήθη υπό του Φωτίου, όθεν αντί Ιωάννου ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΤΩΝΟΜΑΣΘΗ, ΕΞ΄ ΟΥΠΕΡ ΚΑΙ Ο ΤΗΣ ΠΑΠΙΣΣΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΛΟΓΟΣ ΔΙΕΦΗΜΙΣΘΗ ΠΑΡΑ ΤΟΙΣ ΠΑΠΙΣΤΑΙΣ. (<<παπιστικοί έλεγχοι>> Τομ. Β΄ σελ. 243).
Σχετικώς δέ με την παρατήρησίν σας ότι ο Ιωάνννης <<ουδέποτε απεκήρυξε το Filioque>>, η απάντησις εδόθη έν τοίς προηγουμένοις, έν μόνο προσθέτω ενταύθα, πλήν λίαν σημαντικόν. Ότι δηλαδή έν τή Συνόδω του 879 δεν εγένετο απλώς η αποδοχή του ακαινοτόμητου Συμβόλου της Πίστεως, ώς είπατε, αλλά κάτι πολύ σπουδαιότερον ΑΝΕΘΕΜΑΤΙΣΘΗ πάς ο μή δεχόμενος τούτο ακαινοτόμητον. Ιδού τι είπον οι έν αυτή επίσκοποι
<<Εάν τις δέ νεωτεριστής άλλην ομολογίαν συντάξη παρά την ιεράν ταύτην τοίς πιστοίς ή τοίς κατηχουμένοις βαρβάροις, τούτον ημείς κληρικόν μέν όντα καθαιρούμεν, λαικόν δέ αναθεματίζομεν κατά τα θεσπίσματα της Συνόδου ταύτης. Και πάντες οι σύνεδροι ανεβόησαν. <<Αναθεματίζομεν ούν το μή πιστεύοντα τον αυτόν τρόπον>>. Δεδομένου δέ ότι η Σύνοδος εκείνη εξεπροσωπεί την σύνολον ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΝ Εκκλησίαν, αυτονόητον τυγχάνει ότι παραχρήμα ανεθεματίζοντο πάντες οι επίσκοποι του πάπα Ιωάννου του Η΄ ή τινος ετέρου οι οποίοι θα εκήρυττον ή θα ετόλμων εισαγωγήν και πάλιν του Filioque.
Η απόφασις ήτο οικουμενικού χαρακτήρος και υποχρεώσεως. Δεν εχρειάζετο, συνεπώς, ιδιαίτερα υπό του Ιωάννου καταδίκη, πάς καινοτομών είχε καταδικασθή έν τή Συνόδω του 879, ήτις επέτυχε και την επανένωσιν Ανατολής και Δύσεως.
Επίσης πρέπει να σημειώσω, πρἰν τελειώσω, ότι το Filioque καίτοι από του ε΄ αιώνος ήρξατο συζητούμενο έν τή Δύσει, έν τούτοις επικίνδυνες διαστάσεις ήρχισε να λαμβάνη μόνο επί Καρόλου του Μεγάλου. Όταν δε ούτος εζήτησε παρά του πάπα Λέοντος του Γ΄ (816) να προσθέση τούτο είς το Σύμβολον, η απάντησις ήτο ού μόνον λόγοις αρνητική, άλλ' ιδίοις έργοις! Ευθύς κατεσκεύασε δύο αργυράς πλάκας και εγγράψας είς αυτάς το Σύμβολον Ελληνιστί και Λατινιστί, άνευ της προσθήκης του Filioque ετοποθέτησεν ταύτας έν τώ Ναώ του Αγίου Πέτρου! Μόνον ο Νικόλαος Α΄ ηθέλησεν να εφαρμόση Πρωτείον και Filioque εμπράκτως, άλλ' εταπεινώθη υπό του Μ. Φωτίου!
Θα μου επιτρέψετε δέ, πατέρες, να είπω και κάτι λυπηρόν, αλλά το οποίον πρέπει να λεχθή, παρά την εκτίμησίν μου πρός τον π. Βασίλειον. Η θέσις την οποίαν υποστηρίζει, ότι δηλαδή η Ανατολή ηνείχετο την Δύσιν επί αιώνας, καίτοι ήτο καινοτόμος και αιρετική, αποτελεί επανάληψιν της κηρυττομένης κακοδοξίας του Πατριάρχου, πρός παραπλάνησιν των πιστών και νόθευσιν της ιστορικής αλήθειας. Διότι, ώς είναι γνωστόν, όχι μόνον κοινωνία δεν υπήρχε πρό του 1054, άλλ' ούτε κάν έν τοίς Διπτύχοις δεν ευρίσκετο το όνομα του πάπα!
Πλέον του ενός αιώνος πρό του 1054, ο Πατριάρχης Κων)λεως Νικόλαος ο Μυστικός (921;) αναφέρει είς επιστολάς του πρός τον Ρώμης Ιωάννην Ι΄, ότι μόνον εάν συμφωνήσει με τάς απόψεις της Εκκλησίας Κων)λεως περί του θέματος της τετραγαμίας, θα τεθή το όνομά του έν τοίς Διπτύχοις <<ίνα... και του ιερού υμών ονόματος η ανάρρησις μετά της ημών τεταπεινωμένης κλήσεως έν τοίς ιεροίς συνάπτηται διπτύχοις>>. (επιστ. 53η, παρά Β. Στεφανίδη, έκδ. β΄ σελ. 378). Πάντως ιστορικώς εξηκριβωμένον και ακριβές τυγχάνει ότι από τώ 1009 ο Κων)λεως Σέργιος διέγραψε το όνομα του πάπα Σεργίου Δ΄ έκ των ιερών Διπτύχων και έκτοτε ουδέν όνομα έκ των παπών εισήλθεν έν αυτοίς (Όρα. Σ. Μπιλάλη, μν. έργ, Τομ. Α΄ σελ. 245, ένθα και λοιπή βιβλιογραφία).
Πρίν εγερθώμεν, θα σας αναγνώσω έν κείμενον, το οποίον προστιθέμενον είς τα ανωτέρω σφραγίζει εντονώτερον την αλήθειαν των λεγομένων μου, αποδεικνυομένης της σαθρότητος του επιχειρήματος της <<πονηράς>> οικονομίας των προλαλήσαντων... Πρόκειται περί του περιεχομένου του <<πιττακίου>> όπερ οι Λατίνοι, ο καρδινάλιος Ουμβέρτος και οι μετ' αυτού αφήκαν έν τή Ιερά Τραπέζη της Αγίας Σοφίας, τή 16η Ιουλίου 1054 και διά του οποίου ανεθεματίζετο ο Πατριάρχης της Ανατολής Μιχαήλ Κηρουλάριος και οι ομόφρονες αυτού. Έν αυτώ, οι Ορθόδοξοι κατηγορούνται ώς Σιμωνιακοί, ότι χειροτονούσιν ευνούχους, αναβαπτίζουσι τους Λατίνους, επιτρέπουσιν γάμον είς κληρικούς, απέκοψαν το Filioque έκ του Συμβόλου της πίστεως, πάν το έν ζυμώσει θεωρούν έμψυχον... τρέφουσι κόμην και γένεια ΚΑΙ ΔΕΝ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΝ ΤΟΥΣ ΤΑΝΑΝΤΙΑ ΠΡΑΤΤΟΝΤΑΣ ΚΛΗΡΙΚΟΥΣ.>> (όρα. Στεφ. Εκκλ. Ιστορία, σελ. 378, Πρακτικά Συνόδων, Β΄, σελ. 980, Mirbt, Qnellen 1924, σελ. 139 έξ.).
Κατ' ακολουθίαν πού το πυροτεχνικώς εμφανιζόμενον και φενακίζον τους ακάκους και σκοτίζον τους ετοίμους πρός αντίδρασιν <<όμως η Εκκλησία__οικονομία χρωμένη__ηνείχετο και τον πάπαν και τάς κακοδοξίας αυτού>>;
(σ.σ. Την εγκληματικήν ταύτην διαστροφήν της ιστορίας, ότι δηλ. <<ουδέν μας χωρίζει απο τους Καθολικούς>> και ότι <<και παλαιότερον η Εκκλησία ηνείχετο τα τοιαύτα>> ιδού εκφραζόμενον έν πάση αναιδεία, απο ποίον άλλον, ειμή τον περιώνυμον <<Προφηταπόστολον>> του Φαναρίου;
Το ακολουθούν κείμενο αποτελεί τμήμα του αποσταλέντος Πατριαρχικού Γράμματος πρός τον Πρόεδρον του <<Ιδρύματος Ευρώπης>> Κ. Δραγάν, έπ' ευκαιρία του Συμποσίου διά το κοινόν Πάσχα.
<<... Βεβαίως το τελευταίον βήμα είναι πολλάκις και δύσκολον και εύκολον. ΄Αλλ' είναι θέλημα του Θεού να γίνη και απόλυτος ανάγκη, όπως βαδίσωμεν βήματι ταχεί και τολμηρώ. Διότι ο χωρισμός του 1054, γνωστός ώς <<σχίσμα>> μεταξύ Δύσεως και Ανατολής, δεν εκηρύχθη επισήμως παρά πάπα Ρώμης ή Συνόδου της Ανατολής, ουδέ προήλθεν έκ λόγων Δογματικών, Κανονικών, Πολιτικών, άλλ' <<έν τή πράξει>> και έτι σαφέστερον άφ' ής ημέρας επαύσαμεν αυτομάτως και ΑΝΕΥ ΟΥΔΕΝΟΣ ΛΟΓΟΥ να αγαπώμεθα και να μεταλαμβάνωμεν έκ του κοινού Αγίου Ποτηρίου.
ΗΔΗ ΕΠΑΝΕΛΘΟΝΤΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟ ΤΟΥ 1054 ΕΠΟΧΗΝ αυτομάτως και διά της διαγραφής του Αναθέματος τή 7η Δεκεμβρίου 1965, γεννάται το ερώτημα, διατί αυτομάτως δεν επανερχόμεθα και είς το κοινόν Άγιον Ποτήριον...>> (Ομιλία Πατριάρχου Αθηναγόρα).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
_ Πάτερ Νικόδημε, η επιστολή του Πάπα Ιωάννου την οποίαν τελευταίως αναφέρατε, είναι παρά τή επιστήμη παραδεκτή ώς νόθος και ετόνισε ισχυρώς την λέξιν. Είς πρό ημερών αναγινωσκόμενον ύπ' εμού έργον αποδεικνύεται τούτο λίαν αρκούντως και μάλλον καλή τή πίστει ποιείται μνείαν ταύτης και ο άγιος Νικόδημος έν τώ Πηδαλίω του (έκδ. 1841, σελ. 98-9) νομίζων ότι τυγχάνει γνησία. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο Ιωάννης ουδέποτε απεκήρυξε το Filioque ή τάς άλλας λατινικάς καινοτομίας, αλλά και αυτός, ώς προέιπον, απεδέχετο ή τουλάχιστον ηνείχετε αυτάς.
Μη συγχέης δέ δύο πράγματα. Την προσθήκην είς το Σύμβολον της Πίστεως και την διδασκαλίαν περί Filioque. Ο Ιωάννης εδέχθη μέν (διά των αντιπροσώπων αυτού) είς την Κων)λει Σύνοδον του 879 το Σύμβολον άνευ της προσθήκης, άλλ' ουδαμώς προέβη περαιτέρω, ήτοι είς καταδίκην της περί Filioque διδασκαλίας, ήτις ήτο ήδη διαδεδομένη έν τή Δυτική Εκκλησία. Απεδέχετο και αυτός προσωπικώς την διδασκαλίαν ταύτην ή απλώς ηνείχετο αυτήν; Ότι και άν συνέβαινε, δεν θα έπρεπε καθ' ημάς-τους μή δεχομένους οικονομίαν είς τα δογματικά θέματα-ο Φώτιος να έχη κοινωνίαν μετ' αυτού... Πρός τί λοιπόν παρεμβάλλεις την αναγνώρισιν του Φωτίου υπό του Ιωάννου έν τή Συνόδω του 879; Πρός τί θαυμάζεις την του ιδίου Πάπα επιστολήν πρός τον αυτοκράτορα Κων)λεως;
Ο π. Νικόδημος έκρινε καλόν να επέμβη
__ Θα τελειώσω πολύ σύντομα απαντών μετά πάσης βραχύτητος και αντικειμενικότητος είς τα ερωτήματα του π. Βασιλείου.
Κατ' αρχάς, π. Βασίλειε, αναφορικώς με την κρίσιν σας περί της νόθου επιστολής του Πάπα Ιωάννου πρός τον Φώτιον δεν συμφωνώ ουδόλως! Αί υπάρχουσαι πηγαί, δυστυχώς, σας διαψεύδουν ανοικτιρμόνως... Ούτως υπέρ της γνησιότητος αυτής τάσσονται
I) Τα Πρακτικά των Συνόδων, εκδ. Σ. Μήλια, Τόμος Β΄ σ. 928 και 974.
II) Ο πολύς Νικηφόρος Θεοτόκης, έν τώ έργω αυτού <<Απόκρισις>> εκδ. Χάλλης 1755, σελ. 31 και εκδ. Αθηνών 1892, σελ. 30.
III) Ο καθολικός ιστορικός αββά Fleurry, έν τή εαυτού <<Εκκλησιαστική ιστορία>>, Τομ. 11ος σελ. 438-9.
IV) Ο επίσης καθολικός ιστορικός αββά Guette, όστις μάλιστα σφοδρώς επιτίθεται κατά των εθελόντων ταύτην νόθον δυτικών συναδέλφων του. Όρα <
V) Ο πολύς Αδάμ Ζοιρνικάβιος, έν τώ απαραμίλλω έργω <<Περί Αγίου Πνεύματος>>, Πετρούπολις, 1797, ένθα έν τώ Α΄ τόμω σελ. 456-7 παραθέτει ολόκληρον την επιστολήν επικροτών μυρίαις αποδείξεσι την γνωσιότητά της και καταλήγων
VI) Ο χειρόγραφος κώδιξ ύπ' άριθ. 147 της Ι. Μ. Διονυσίου, του Αγίου Όρους του έτους 1369.
VII) Τέλος, ίνα μή καταπονώ υμάς με περισσοτέρας αποδείξεις, ο θαυματουργός Άγιος Νεκτάριος διά πολλών μαρτυριών υπερασπίζεται και ούτος την γνησιότητα αυτής έν τώ έργω του <<Μελέτη ιστορική περί των αιτιών του Σχίσματος>>, Αθήναι, 1911, Τόμ. Α΄ σελ. 286 έξ.
Τα ανωτέρω γνωρίζων καλώς η λατινομάστιγξ γραφίς του Ηλία Τανταλίδου έγραφεν <<Όπως δέ νοήσης ηλίκην ταπείνωσιν έφερε αύτη η σύνοδος (879) είς τε την παπικήν αγερωχίαν και οφρύν, και ηλίκην πληγήν θανάσιμον είς την αίρεσιν, αναλόγισαί μοι τον αγώνα, την αμηχανίαν, τάς πρός αλλήλους αντιφάσεις των της παπικής μερίδος υπερασπιστών, οι οποίοι την πρός Φώτιον επιστολήν του Ιωάννου πάπα πεπλασμένην μεθ' όρκου μικρού δείν διαβεβαιούνται..., τών δέ έν τή τοιαύτη πράξει του Ιωάννου ευρισκόντων μέν το έπακρον της δυσσεβείας... διά το συμφωνήσαι τοίς σχισματικοίς διαβεβαιούντων δέ, ότι άπαντα τή οικεία αυτού πληροφορία έπραξεν ανανδρός τε ών και μαλθακός την γνώμην και φοβηθείς τους Γραικούς τούς τότε μηδέν φοβερόν έχοντας, ηττήθη υπό του Φωτίου, όθεν αντί Ιωάννου ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΤΩΝΟΜΑΣΘΗ, ΕΞ΄ ΟΥΠΕΡ ΚΑΙ Ο ΤΗΣ ΠΑΠΙΣΣΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΛΟΓΟΣ ΔΙΕΦΗΜΙΣΘΗ ΠΑΡΑ ΤΟΙΣ ΠΑΠΙΣΤΑΙΣ. (<<παπιστικοί έλεγχοι>> Τομ. Β΄ σελ. 243).
Σχετικώς δέ με την παρατήρησίν σας ότι ο Ιωάνννης <<ουδέποτε απεκήρυξε το Filioque>>, η απάντησις εδόθη έν τοίς προηγουμένοις, έν μόνο προσθέτω ενταύθα, πλήν λίαν σημαντικόν. Ότι δηλαδή έν τή Συνόδω του 879 δεν εγένετο απλώς η αποδοχή του ακαινοτόμητου Συμβόλου της Πίστεως, ώς είπατε, αλλά κάτι πολύ σπουδαιότερον ΑΝΕΘΕΜΑΤΙΣΘΗ πάς ο μή δεχόμενος τούτο ακαινοτόμητον. Ιδού τι είπον οι έν αυτή επίσκοποι
<<Εάν τις δέ νεωτεριστής άλλην ομολογίαν συντάξη παρά την ιεράν ταύτην τοίς πιστοίς ή τοίς κατηχουμένοις βαρβάροις, τούτον ημείς κληρικόν μέν όντα καθαιρούμεν, λαικόν δέ αναθεματίζομεν κατά τα θεσπίσματα της Συνόδου ταύτης. Και πάντες οι σύνεδροι ανεβόησαν. <<Αναθεματίζομεν ούν το μή πιστεύοντα τον αυτόν τρόπον>>. Δεδομένου δέ ότι η Σύνοδος εκείνη εξεπροσωπεί την σύνολον ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΝ Εκκλησίαν, αυτονόητον τυγχάνει ότι παραχρήμα ανεθεματίζοντο πάντες οι επίσκοποι του πάπα Ιωάννου του Η΄ ή τινος ετέρου οι οποίοι θα εκήρυττον ή θα ετόλμων εισαγωγήν και πάλιν του Filioque.
Η απόφασις ήτο οικουμενικού χαρακτήρος και υποχρεώσεως. Δεν εχρειάζετο, συνεπώς, ιδιαίτερα υπό του Ιωάννου καταδίκη, πάς καινοτομών είχε καταδικασθή έν τή Συνόδω του 879, ήτις επέτυχε και την επανένωσιν Ανατολής και Δύσεως.
Επίσης πρέπει να σημειώσω, πρἰν τελειώσω, ότι το Filioque καίτοι από του ε΄ αιώνος ήρξατο συζητούμενο έν τή Δύσει, έν τούτοις επικίνδυνες διαστάσεις ήρχισε να λαμβάνη μόνο επί Καρόλου του Μεγάλου. Όταν δε ούτος εζήτησε παρά του πάπα Λέοντος του Γ΄ (816) να προσθέση τούτο είς το Σύμβολον, η απάντησις ήτο ού μόνον λόγοις αρνητική, άλλ' ιδίοις έργοις! Ευθύς κατεσκεύασε δύο αργυράς πλάκας και εγγράψας είς αυτάς το Σύμβολον Ελληνιστί και Λατινιστί, άνευ της προσθήκης του Filioque ετοποθέτησεν ταύτας έν τώ Ναώ του Αγίου Πέτρου! Μόνον ο Νικόλαος Α΄ ηθέλησεν να εφαρμόση Πρωτείον και Filioque εμπράκτως, άλλ' εταπεινώθη υπό του Μ. Φωτίου!
Θα μου επιτρέψετε δέ, πατέρες, να είπω και κάτι λυπηρόν, αλλά το οποίον πρέπει να λεχθή, παρά την εκτίμησίν μου πρός τον π. Βασίλειον. Η θέσις την οποίαν υποστηρίζει, ότι δηλαδή η Ανατολή ηνείχετο την Δύσιν επί αιώνας, καίτοι ήτο καινοτόμος και αιρετική, αποτελεί επανάληψιν της κηρυττομένης κακοδοξίας του Πατριάρχου, πρός παραπλάνησιν των πιστών και νόθευσιν της ιστορικής αλήθειας. Διότι, ώς είναι γνωστόν, όχι μόνον κοινωνία δεν υπήρχε πρό του 1054, άλλ' ούτε κάν έν τοίς Διπτύχοις δεν ευρίσκετο το όνομα του πάπα!
Πλέον του ενός αιώνος πρό του 1054, ο Πατριάρχης Κων)λεως Νικόλαος ο Μυστικός (921;) αναφέρει είς επιστολάς του πρός τον Ρώμης Ιωάννην Ι΄, ότι μόνον εάν συμφωνήσει με τάς απόψεις της Εκκλησίας Κων)λεως περί του θέματος της τετραγαμίας, θα τεθή το όνομά του έν τοίς Διπτύχοις <<ίνα... και του ιερού υμών ονόματος η ανάρρησις μετά της ημών τεταπεινωμένης κλήσεως έν τοίς ιεροίς συνάπτηται διπτύχοις>>. (επιστ. 53η, παρά Β. Στεφανίδη, έκδ. β΄ σελ. 378). Πάντως ιστορικώς εξηκριβωμένον και ακριβές τυγχάνει ότι από τώ 1009 ο Κων)λεως Σέργιος διέγραψε το όνομα του πάπα Σεργίου Δ΄ έκ των ιερών Διπτύχων και έκτοτε ουδέν όνομα έκ των παπών εισήλθεν έν αυτοίς (Όρα. Σ. Μπιλάλη, μν. έργ, Τομ. Α΄ σελ. 245, ένθα και λοιπή βιβλιογραφία).
Πρίν εγερθώμεν, θα σας αναγνώσω έν κείμενον, το οποίον προστιθέμενον είς τα ανωτέρω σφραγίζει εντονώτερον την αλήθειαν των λεγομένων μου, αποδεικνυομένης της σαθρότητος του επιχειρήματος της <<πονηράς>> οικονομίας των προλαλήσαντων... Πρόκειται περί του περιεχομένου του <<πιττακίου>> όπερ οι Λατίνοι, ο καρδινάλιος Ουμβέρτος και οι μετ' αυτού αφήκαν έν τή Ιερά Τραπέζη της Αγίας Σοφίας, τή 16η Ιουλίου 1054 και διά του οποίου ανεθεματίζετο ο Πατριάρχης της Ανατολής Μιχαήλ Κηρουλάριος και οι ομόφρονες αυτού. Έν αυτώ, οι Ορθόδοξοι κατηγορούνται ώς Σιμωνιακοί, ότι χειροτονούσιν ευνούχους, αναβαπτίζουσι τους Λατίνους, επιτρέπουσιν γάμον είς κληρικούς, απέκοψαν το Filioque έκ του Συμβόλου της πίστεως, πάν το έν ζυμώσει θεωρούν έμψυχον... τρέφουσι κόμην και γένεια ΚΑΙ ΔΕΝ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΝ ΤΟΥΣ ΤΑΝΑΝΤΙΑ ΠΡΑΤΤΟΝΤΑΣ ΚΛΗΡΙΚΟΥΣ.>> (όρα. Στεφ. Εκκλ. Ιστορία, σελ. 378, Πρακτικά Συνόδων, Β΄, σελ. 980, Mirbt, Qnellen 1924, σελ. 139 έξ.).
Κατ' ακολουθίαν πού το πυροτεχνικώς εμφανιζόμενον και φενακίζον τους ακάκους και σκοτίζον τους ετοίμους πρός αντίδρασιν <<όμως η Εκκλησία__οικονομία χρωμένη__ηνείχετο και τον πάπαν και τάς κακοδοξίας αυτού>>;
(σ.σ. Την εγκληματικήν ταύτην διαστροφήν της ιστορίας, ότι δηλ. <<ουδέν μας χωρίζει απο τους Καθολικούς>> και ότι <<και παλαιότερον η Εκκλησία ηνείχετο τα τοιαύτα>> ιδού εκφραζόμενον έν πάση αναιδεία, απο ποίον άλλον, ειμή τον περιώνυμον <<Προφηταπόστολον>> του Φαναρίου;
Το ακολουθούν κείμενο αποτελεί τμήμα του αποσταλέντος Πατριαρχικού Γράμματος πρός τον Πρόεδρον του <<Ιδρύματος Ευρώπης>> Κ. Δραγάν, έπ' ευκαιρία του Συμποσίου διά το κοινόν Πάσχα.
<<... Βεβαίως το τελευταίον βήμα είναι πολλάκις και δύσκολον και εύκολον. ΄Αλλ' είναι θέλημα του Θεού να γίνη και απόλυτος ανάγκη, όπως βαδίσωμεν βήματι ταχεί και τολμηρώ. Διότι ο χωρισμός του 1054, γνωστός ώς <<σχίσμα>> μεταξύ Δύσεως και Ανατολής, δεν εκηρύχθη επισήμως παρά πάπα Ρώμης ή Συνόδου της Ανατολής, ουδέ προήλθεν έκ λόγων Δογματικών, Κανονικών, Πολιτικών, άλλ' <<έν τή πράξει>> και έτι σαφέστερον άφ' ής ημέρας επαύσαμεν αυτομάτως και ΑΝΕΥ ΟΥΔΕΝΟΣ ΛΟΓΟΥ να αγαπώμεθα και να μεταλαμβάνωμεν έκ του κοινού Αγίου Ποτηρίου.
ΗΔΗ ΕΠΑΝΕΛΘΟΝΤΕΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟ ΤΟΥ 1054 ΕΠΟΧΗΝ αυτομάτως και διά της διαγραφής του Αναθέματος τή 7η Δεκεμβρίου 1965, γεννάται το ερώτημα, διατί αυτομάτως δεν επανερχόμεθα και είς το κοινόν Άγιον Ποτήριον...>> (Ομιλία Πατριάρχου Αθηναγόρα).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου