ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΦΙΛΕΝΩΤΙΚΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ''ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΟΔΟΣ'' ΤΑ ΕΞΗΣ
Σταύρος Ζουμπουλάκης
Νέα αναθέματα, παλαιά ερωτήματα
Την Α’ Κυριακή των Νηστειών, που έχει καθιερωθεί από τον 9ο αιώνα ως Κυριακή της Ορθοδοξίας, εορτάζεται η αναστήλωσητων εικόνων. Ένα από τα ιδιαίτερα γνωρίσματατου τυπικού της ημέρας αποτελεί η ανάγνωση ελάχιστων αποσπασμάτων του Συνοδικού της Ορθοδοξίας, ενός ιδιόμορφουκαι πολύ σημαντικού κειμένου, που θα βρει την τελική διαμόρφωσή του τον 14οαιώνα. [1]
Ένααπό τα στοιχεία που περιέχει το Συνοδικόνείναι τα αναθέματα κατά πατριαρχών, επισκόπων, μοναχών, βασιλέων και άλλων,που θεωρούνται εχθροί της ορθής πίστης. Επί δεκαετίες τώρα στους ναούς τηςΕλλάδος δεν διαβάζονται πια κατά την ημέρα αυτή τα αναθέματα, αλλά αναπέμπεται μόνο το «αιωνία η μνήμη» υπέρ τωνπρομάχων της Ορθοδοξίας. Εξαίρεση αποτελούν οι παλαιοημερολογίτες και κάποιοινεοφανείς φονταμενταλιστές. Ο μητροπολίτης Πειραιώς ανήκει σε αυτήν τηνκατηγορία και διάβασε – μόνος επίσκοπος, υποθέτω, της ελλαδικής Εκκλησίας – καιμερικά αναθέματα, από τον Άρειο ώς τον Βαρλαάμ και τον Ακίνδυνο. Δεν αρκέστηκεόμως σε αυτά, που υπάρχουν εν πάση περιπτώσει και στο βιβλίο του Τριωδίου,αλλά πρόσθεσε και δικά του: - Τωκανονικώς ανυποστάτω και εκπεσόντι αιρεσιάρχη Πάπα και Πατριάρχη Παλαιάς ΡώμηςΒενεδίκτω τω 16ω και τοις αυτώ κοινωνούσι, ανάθεμα.
-ΤοιςΜαρτίνω Λουθήρω, Ιωάννη Καλβίνω, Ουρλίχω Σβιγλίω και Ερρίκω τω 8ω δυσεβείβασιλεί και τοις συν αυτοίς συγκροτήσασι τας αιρετικάς παραφυάδας τηςΔιαμαρτυρήσεως, ανάθεμα.
- Τοις αρνουμένοις και καθυβρίζουσι την Παναγίαν, Ομοούσιον, Αδιαίρετον και ΖωοποιόνΤριάδα, Ραββίνοις του Ιουδαϊσμού, Ισλαμισταίς και μέλεσι της ανωνύμουφυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά του Πύργου, των Μαρτύρων του Ιεχωβά, ανάθεμα.
- Τοιςαρνουμένοις τας Αγίας τετάρτην, πέμπτην, έκτην και εβδόμην Οικουμενικάς Συνόδους Μονοφυσίτας, Μονοθελήτας καιΜονοενεργήτας, ανάθεμα.
- Τοιςκηρύσσουσι και διδάσκουσι την παναίρεσιν του Διαχριστιανικού και ΔιαθρησκειακούΣυγκρητιστικού Οικουμενισμού, ανάθεμα.
Κάθε ανάθεμα που εκφωνούσε ο δεσπότης ο χορός κατά την τάξιν το επαναλάμβανετρις.
Από πού να αρχίσει τώρα και πού νατελειώσει κανείς; Όποιος μάλιστα δει και το σχετικό βίντεο, το οποίο κυκλοφορείευρέως στο διαδίκτυο, θα τα χάσει ακόμη περισσότερο – άλλο να σου λένε και άλλονα βλέπεις –, δεν θα ξέρει κυριολεκτικά πού βρίσκεται, αν δηλαδή βρίσκεται σεμια χώρα της Ευρώπης του 2012 ή μήπως στο Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και,πιθανότερο, στο Πακιστάν.
Τι νόημα έχει να αναθεματίζεις και νααποκόπτεις από το σώμα της Εκκλησίας ανθρώπους, εκατομμύρια ανθρώπους, που ούτεήταν ποτέ ούτε είναι σήμερα ούτε θέλουν να είναι μέλη της; Η γελοιότητα είναι πρόδηλη. Είναι σαν να διαγράφεις συλλήβδην από ένα δικηγορικό σύλλογο ανθρώπους που δεν είναι δικηγόροι ή να αποκλείεις από αθλητικές διοργανώσεις ανθρώπουςπου δεν είναι αθλητές. Την ίδια ακριβώς σημασία έχει ο αναθεματισμός, ηκαταδίκη και η αποκοπή από την Εκκλησία Εβραίων και μουσουλμάνων –γιατί όχι καιινδουιστών, βουδιστών, σιντοϊστών, ταοϊστών και άλλων ων ουκ έστιν αριθμός; Απότην άλλη, αντιλαμβάνεται ο μητροπολίτης Πειραιώς τι σημαίνει η λέξη Συνοδικόν, στο πλαίσιο του οποίουενέταξε τα δικά του αναθέματα; Ποια Σύνοδος, θέλω να πω, αναθεμάτισε τον πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ’ και δεν το πήραμε είδηση; Στην προκειμένη μάλιστα περίπτωση,ισχύει το αντίστροφο: τα ιστορικά αναθέματα μεταξύ Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας έχουν αρθεί από τον Δεκέμβριο του 1965, με πρωτοβουλία του πατριάρχηΑθηναγόρα και του πάπα Παύλου ΣΤ΄.
Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά πουο Σεραφείμ κηρύττει δημόσια τη μισαλλοδοξία, ούτε θα είναι ασφαλώς η τελευταία,όσο μένει (ή τον αφήνουν) στη θέση του. Όρεξη να ‘χεις να ασχολείσαι. Ένα από τα τελευταία δείγματα, ημήνυση κατά του Καθολικού αρχιεπισκόπου Αθηνών, της διευθύντριας του σχολείουΖαν ντ’ Αρκ και ενός καθολικού ιερέα, επειδή κατά την έναρξη του τρέχοντοςσχολικού έτους τελέστηκε αγιασμός στο σχολείο, γεγονός που «αμβλύνει τηνΟρθόδοξον αυτοσυνειδησίαν των μικρών ευπλάστων μαθητών», καθώς στο σχολείοφοιτούν και Ορθόδοξοι μαθητές –ενώ όταν συμβαίνει το αντίστροφο, δηλαδήτελείται αγιασμός στα σχολεία από Ορθόδοξο ιερέα δεν αμβλύνεται ηαυτοσυνειδησία των καθολικών, μουσουλμάνων, Εβραίων ή άθεων μαθητών.
Το θέμα μας παρακάτω δεν θα είναι ο Σεραφείμ και οφονταμενταλισμός του –ο οποίος βρίσκει υποστηρικτές και μέσα στα πανεπιστήμια(!),ιδίως στη Θεολογική Σχολή της Θεσσαλονίκης- αλλά η στάση της Εκκλησίας απέναντίτου. Ο Σεραφείμ είναι αυτός που είναι και λέει αυτά που λέει. Σημασία έχει τικάνει ο αρχιεπίσκοπος της Εκκλησίας της Ελλάδος, τι κάνει η Ιεραρχία, τι κάνουνοι ιερείς.
Μπορεί οιπερισσότεροι να νιώθουμε ανακούφιση που έχουμε απαλλαγεί από τιςεξαλλοσύνες του Χριστόδουλου, δεν μπορεί όμως να νιώθουμε ικανοποιημένοι απότην πολιτική της ακινησίας του Ιερώνυμου. Ο νυν αρχιεπίσκοπος δεν έχει ιδέες,δεν έχει θεολογία, δεν έχει όραμα, δεν έχει πρόγραμμα, εξαρχής δεν γνώριζε τιήθελε να κάνει αν εκλεγόταν αρχιεπίσκοπος, ήθελε απλώς να πάρει τη ρεβάνς γιατην εκλογή που έχασε το 1998 και την οποία πίστευε ότι δικαιούτο. Δεν έχει ιδέατι γίνεται σήμερα στον κόσμο και τι κάνουν οι άλλες Εκκλησίες για νααντιμετωπίσουν τη νέα πραγματικότητα και τις προκλήσεις της. Φτάνει να ακούσεικανείς τα κηρύγματά του: απροετοίμαστος πάντα,λέει τα ίδια και τα ίδια, συμπαθείς κουβεντούλες αγαθού γέροντα. Δεν δίνειμάχες, δεν συγκρούεται, υπόσχεται σε όλους, αφήνει τα πράγματα να πηγαίνουν απόμόνα τους, αρκεί αυτός να ελέγχει την εκλογή των νέων μητροπολιτών. Κινείταιδηλαδή στη γραμμή του αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, του οποίου υπήρξε στενόςσυνεργάτης επί πολλά χρόνια: ένας ευγενής, αστικός σεραφειμισμός -κατ’ αντιδιαστολή προς το ορεσίβιο και λαϊκόστοιχείο του προκατόχου και δασκάλου του-είναι η αρχιεπισκοπική πολιτεία του. Με μια τέτοια πολιτική, είναι απολύτως αναμενόμενο να μην κάνει τίποτε ο αρχιεπίσκοποςέναντι του μητροπολίτη Πειραιώς, ακόμη και όταν αυτός διαπράττει κανονικάπαραπτώματα, όπως η αναγνώριση (μεεπιστολή της 31. 1. 2011) ως κανονικού επισκόπου Ράσκας και Πριζρένης τουΑρτεμίου, τον οποίο η Ιεραρχία της σερβικής Εκκλησίας – με την οποία η ελληνικήδιατηρεί κανονικές σχέσεις- έχει καθαιρέσει και επαναφέρει στην τάξη τωνμοναχών.[2]Ας θυμίσω ακόμη ότι λίγες μέρες μετά τις τερατώδεις δηλώσεις του Σεραφείμ (Mega, 20.12.2010) ότι ο Χίτλερ ήταν όργανοτου διεθνούς σιωνισμού και σκοπό είχε να πείσει τους Εβραίους να μεταβούν στηνΠαλαιστίνη και να συστήσουν εκεί τη νέα αυτοκρατορία, ο αρχιεπίσκοπος πήγε,κατά την εορτή των Θεοφανίων, στονμητροπολιτικό ναό Πειραιώς και χοροστάτησε στη λειτουργία μαζί του. Όταν ηεκκλησιαστική πολιτική είναι ισορροπίες και δοσοληψίες, ας μην περιμένει κανείςμια σαφή και σταθερή στάση απέναντι στον Σεραφείμ και σε ό, τι αυτός εκφράζει.
Παρόμοια και οι υπόλοιποι ιεράρχες δεν βγάζουν μιλιά, γιατί υπάρχει μια ιδιότυπη επισκοπική ομερτά και γιατί φοβούνταιμην τους περιλάβουν τα φονταμενταλιστικά έντυπα και μπλογκς και αρχίζουν να τους βρίζουν και να τους συκοφαντούν. Πρυτανεύει δηλαδή η αρχή «ας μην μπλέκουμε». Η Δ.Ι.Σ. έστελνε στο αρχείο την υπόθεση του Αττικής Παντελεήμονος και δεν τονπαρέπεμπε σε δίκη, παρά τις εις βάρος του αποφάσεις της ποινικής δικαιοσύνης,και θα καλέσει τώρα σε απολογία τον Σεραφείμ; Φαίνεται πιθανό;
Την ίδια και χειρότερη στάση τηρούν και οι πολιτικοί, ιδίως όσοιεκλέγονται στον Πειραιά, με πρώτο και καλύτερο ανάμεσά τους τον Κων.Αρβανιτόπουλο, βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας. Ο κ. Αρβανιτόπουλος, εκτός απόβουλευτής, είναι επίσης και αναπληρωτής υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων καικαθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Φέτος, κατά την εορτή των Τριών Ιεραρχών,σε εκδήλωση που πραγματοποίησε η Μητρόπολη Πειραιώς σε αίθουσα του Πανεπιστημίου Πειραιώς, όχι μόνο ήταν παρών και άκουγε σαν μαθητούδι την ομιλία του Σεραφείμ, αλλά τον συνεχάρη κιόλας δημόσια για τις άοκνες προσπάθειες που καταβάλλει για την παιδεία. Μπορεί τάχα να φανταστείκανείς άνθρωπο με τις ίδιες ιδιότητες (υπουργός Παιδείας και καθηγητήςπανεπιστημίου), σε μια χώρα της Δυτ. Ευρώπης, που να πηγαίνει να ακούει και νασυγχαίρει έναν αντίστοιχο εκεί Σεραφείμ (αν υποτεθεί ότι θα έβρισκε ένανπαρόμοιο); Κάνει βέβαια λάθος εκτίμηση ο κ. Αρβανιτόπουλος, αν νομίζει ότι οΣεραφείμ ρίχνει νερό στον δικό του μύλο. Ο Σεραφείμ ρίχνει νερό στο μύλο τηςακροδεξιάς. Οι οπαδοί της ξέρουν καλά να αναγνωρίζουν τους δικούς τους- αλλιώςδεν θα του ζητούσε συνέντευξη το υπερακροδεξιό περιοδικό Patria (τχ.31, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2012,σ.26-29). Τώρα που έχει διαμορφωθεί ένας αστερισμός ακροδεξιών κομμάτων, τρίαεκ των οποίων, όπως όλα δείχνουν, θα μπουν στη Βουλή, ο Σεραφείμ μπορεί ναγίνει ο εκκλησιαστικός εκφραστής τους.
Αν από τον αρχιεπίσκοπο και τουςεπισκόπους δεν περιμένω τίποτε, εξακολουθώ να περιμένω μια αντίδραση εκ μέρουςκάποιων ιερέων για τις μισαλλόδοξες,φανατικές και βαθιά αντιχριστιανικές δηλώσεις του Σεραφείμ (και άλλων τινών).Περιμένω μια κάποια συλλογική αντίδραση, εκ μέρους λίγων έστω ιερέων, απέναντισε έναν εκκλησιαστικό λόγο που τους εκθέτει ενώπιον Θεού και ανθρώπων.Την περιμένω χρόνια, μα δεν την έχω δει ακόμη. Η σιωπή δεν είναι πάντοτε αρετή,τις περισσότερες φορές είναι δειλία. Γιατί να ακούγεται συλλογικά μόνο η φωνήτων φονταμενταλιστών ιερέων; Ώς πότε θα τους αφήνουν όλο το χώρο;
Μπορεί όσοι, ιερείς καιθεολόγοι, δεν αντιδρούν στον φονταμενταλισμό να το κάνουν επειδή κρίνουν πως δεν αξίζειτον κόπο, μιας και οι εκφραστές του είναι κατά κανόνα φαιδρά πρόσωπα. Ας μουεπιτραπεί να πω ότι έχουν άδικο. Και ο Μουσολίνι γελοίος ήταν. Και ο Καρατζαφέρης ένας φαιδρός κωλοτούμπας είναι. Νομιμοποιώντας τον όμως ως ισόκυρο συνομιλητήκαι εταίρο στη συγκυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, νομιμοποιήσαμε τις ιδέες του καιβλέπουμε σήμερα, αφενός, την ανάπτυξηαυτού του ακροδεξιού τόξου που ανέφερα παραπάνω αλλά και τη διάχυση, αφετέρου,των ακροδεξιών ιδεών και σε κόμματα που βρίσκονται στα αριστερά του ακροδεξιούτόξου. Ανάλογα ισχύουν και για τον Ορθόδοξο φονταμενταλισμό. Είναι επικίνδυνος,ακόμη και όταν οι εκφραστές του είναι γελοία πρόσωπα.
[1] Η πρώτη κριτική έκδοση του κειμένου έγινε από τον Jean Gouillard, “Le Synodikon de l’ Orthodoxie, edition et commentaire”, στο Travaux et Memoires, τόμ. 2, του Centre de recherche d’ histoire etcivilization byzantines, Παρίσι 1967, σ. 1-316. Βλ. μετάφραση του κειμένου, κατά την έκδοση Gouillard, από τον Η. Γ. Πετρόπουλο, στοβιβλίο Κυριακή της Ορθοδοξίας, Αρμός,Αθήνα 2006. Το κείμενο του Συνοδικού, σε συντομότερες εκδοχές , περιέχεται και στα λειτουργικά βιβλία και κυρίωςστο Τριώδιο (σήμερα μάλιστααποκλειστικά στο Τρώδιο).
[2] Πώς γίνεται και ο ίδιος άνθρωπος, ο Σεραφείμ, συνυπέγραψε, λίγο αργότερα, ως μέλος της Δ.Ι.Συνόδου, την απόφασή της που αναγνώριζε την καθαίρεση του Αρτεμίου (εγκύκλιος 2913/6.4.2011) ανήκει στην αρμοδιότητα άλλων επιστημόνων.
Athens Review of Books, τχ.28, Απρίλιος 2012, σ. 30-31 (κυκλοφόρησε στις 29 Μαρτίου).
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου