Ονόματα
Τό πολύπλευρο καί ψυχοφθόρο έργο τών δαιμόνων διακρίνεται καί άπό τό πλήθος τών ονομάτων, πού τούς έχει δώσει ή βιβλική παράδοση. Τά ονόματα αυτά εκφέρονται στον ενικό ή στον πληθυτικό αριθμό καί δηλώνουν είτε τόν αρχηγό τους είτε μιαν ομάδα είτε καί σύνολο τό τάγμα τους. Συνηθέστερα είναι τά έξης: Εωσφόρος (άπό τό "έως" [=αύγή] καί τό "φέρω"), πού σημαίνει "αυτός πού φέρνει τήν αυγή", "ό αυγερινός". Τό όνομα αυτό, άν καί ετυμολογικά έχει θετιίή σημασία καί παραπέμπει στην προπτωτική κατάσταση τοϋ αρχηγού τών πονηρών πνευμάτων, σήμερα είναι πολύ αρνητικά φορτισμένο. Διάβολος, γιατί διαβάλλει τόν Θεό στους ανθρώπους, άλλα καί τούς ανθρώπους στον Θεό. Σατανάς, πού σημαίνει "αντικείμενος", άντίθετος δηλ. στον Θεό. Δαίμων (άπό τό ρήμα" δαίω" =καίω κατακομματιάζω), πού σημαίνει "εξολοθρευτής". Βεελζεβούλ (άπό τό εβραϊκό "Βααλ-ζεβούβ"), πού σημαίνει "Κύριος τών κακοποιών πνευμάτων". Βελίαλ (άπό τό εβραϊκό "Βελι-γιαάλ"), πού σημαίνει "ανωφελής", "άχρηστος", άλλα καί "αποστάτης", "ασεβής", "παράνομος". Πειρασμός και Πειράζων, άπό τό κύριο έργο πού επιτελεί, άλλα καί Πονηρός καί Πνεύμα Πονηρίας, άπό τόν τρόπο μέ τόν όποιο επιτελεί αυτό τό έργο.
Επίσης, στην 'Αποκάλυψη συναντάμε τό διάβολο νά αποκαλείται «ό δράκων ό μέγας, ό όφις ό αρχαίος» (12:9). Ό απόστολος Πέτρος τόν ονομάζει «άντίδικον» καί «λέοντα ώρυόμενον» (Α Πέτρ. 5:8). Ό ίδιος ό Χριστός τόν χαρακτηρίζει «ψεύστην» καί «πατέρα του ψεύδους», άλλά καί «άνθρωποκτόνον» (Ίω.8:44), γιατί άπό τήν αρχή διαστρέφει τήν αλήθεια καί έπιβουλεύεται τήν ψυχοσωματική ακεραιότητα του ανθρώπου. 'Αλλού τόν ονομάζει «άρχοντα του κόσμου» (Ιω. 14:30, 16:11). Ό απόστολος Παύλος τόν ονομάζει «άρχοντα της εξουσίας του αέρος» καί «κοσμοκράτορα του σκότους τοϋ αιώνος τούτου» (Έφ. 2:2, 6:12). Έδώ, βέβαια, ή προσωνυμία "άρχοντας του κόσμου" ή "κοσμοκράτορας", δέν σημαίνει ότι ό διάβολος είναι κυρίαρχος όλης της κτίσεως ή τής δημιουργίας -φτάνει νά θυμηθοϋμε πώς δέν είχε εξουσία ούτε στους χοίρους νά μπει, άν δέν του έδινε τήν άδεια ό Χριστός, ό όποιος, ώς Δημιουργός, φυσικώς εξουσιάζει τά πάντα. Ή λέξη "κόσμος" στά παραπάνω χωρία, καθώς καί σέ πολλά άλλα τής Καινής Διαθήκης, δηλώνει τό σαρκικό φρόνημα, τήν πονηρή επιθυμία καί αλαζονική διαγωγή τών ανθρώπων πού είναι υποταγμένοι στό διάβολο (βλ. Α Ίω. 2:16). Αυτόν, λοιπόν, τόν "κόσμο" εξουσιάζει ό σατανάς, τόν "κόσμο" πού βρίσκεται στον αντίποδα τής "βασιλείας του Θεού", ή οποία «ουκ έστιν έκ του κόσμου τούτου» (Ίω. 18:36).
Έκτος άπό τούς χαρακτηρισμούς πού αναφέραμε, στά πονηρά πνεύματα αποδίδονται καί άλλα ονόματα άγρζώων, πτηνών ή δηλητηριωδών ερπετών. Ο άγιος Κασσιανός εξηγεί πώς «αυτά τά ονόματα τών άγριων θηρίων, πού γιά μας είναι λίγο-πολύ επικίνδυνα, δέν δόθηκαν στους δαίμονες τυχαια, άλλα γιά νά τονιστεί ό ιδιαίτερος χαρακτήρας τής αγριότητας καί τής λύσσας τους, γιά νά τονιστεί ή δηλητηριώδης κακία τους ή γιά νά καταδειχθεί ή δύναμη πού αποκτούν, εξαιτίας του μεγέθους τής κακίας τους αυτής».
Που κατοικούν
Όσο ό σατανάς ήταν ένας υπάκουος άγγελος του Θεού, κατοικούσε στον ουρανό, δηλαδή σε έναν ύπεραισθητό χώρο, όπου μαζί με όλα τά αγγελικά τάγματα συμμετείχε στή θεία μακαριότη τα. Μετά τήν πτώση του, όμως, ό τόπος διαμονής και δράσεως του έγινε ό "αέρας", δηλαδή ό περίγειος (: ό γύρω άπό τή γη) χώρος. Αυτό γίνεται φανερό στό βιβλίο του Ίώβ, όπου ό ίδιος ό διάβολος μαρτυρεί ότι περπάτησε σ' ολόκληρο τόν κόσμο μέσ' άπό τόν αέρα (Ίώβ 1:7,2:2). Ό άπόστολος Παύλος, όπως ήδη αναφέραμε, αποκαλεί τό διάβόλο «άρχοντα της εξουσίας του αέρος» καί τά πονηρά πνεύματα «πνευματικά τής πονηρίας έν τοις έπουρανίοις» (Έφ. 2:2, 6:12), προσδιορίζοντας έτσι τό χώρο όπου κατοικούν καί ενεργούν. Τό «έν τοις έπουρανίοις» σημαίνει έδώ τόν αέρα, γιατί συχνά στή Γραφή ό αέρας καλείται ουρανός, όπως λ.χ. «τά πετεινά του ούρανοϋ» σημαίνουν τά πουλιά πού πετούν στόν αέρα (Μάτθ. 6:26). Ό όσιος Θεοφάνης ό 'Έγκλειστος δίνει την ακόλουθη εξήγηση: «Ή συνήθης μορφή μεταφράσεως καί κατανοήσεως τής λέξεως "ουρανός" δηλώνει ότι τά πνεύματα πετούν στον αέρα. Καί όπως ό αέρας μας περιβάλλει άπό παντού, έτσι καί τά πνεύματα τής κακίας μας πλησιάζουν σάν κουνούπια σε υγρό τόπο».
Ο αέρας, βέβαια, δέν είναι ό μόνιμος άλλα ό προσωρινός τόπος κατοικίας τών δαιμόνων. Ό άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης σημειώνει χαρακτηριστικά: «Οι δαίμονες, κατά Θείαν άδειαν, ενδιατρίβουν εις τόν αέρα ουχί ώς έν τόπω διωρισμένω τής καταδίκης αυτών, άλλα διά αγώνα των εκλεκτών καί διά παιδείαν τών άμαρτανόντων... Ο άδης γάρ είναι ό διωρισμένος τόπος τής αυτών καταδίκης, καί τά έν τω άδη κολαστήρια, καθώς έρρέθη περί του Εωσφόρου· "νύν δέ εις άδην καταβήση καί εις τά θεμέλια τής γής'' (Ήσ. 14:15). Καί ό απόστολος 'Ιούδας είπε περί αυτών '''Αγγέλους τε τους μη τηρήσαντας την εαυτών αρχήν, άλλα άπολιπόντας τό ίδιον οίκητήριον εις κρίσιν μεγάλης ημέρας δεσμοίς άϊδίοις υπό ζόφον τετήρηκεν (Ιούδ. στίχ. 6)».
Εκτός άπό τόν "αέρα" ή τόν "περίγειο χώρο", ως τόποι κατοικίας δαιμόνων αναφέρονται πολλές φορές στην 'Αγία Γραφή, στά Συναξάρια καί στά Γεροντικά καί κάποιοι "επίγειοι" συγκεκριμένοι τόποι: Διάφορες έρημες τοποθεσίες, ερειπωμένες πόλεις ή σπίτια, ναοί καί ιερά ειδώλων, μνήματα νεκρών, πηγές, λίμνες, ποτάμια κ.ά.
Μολονότι ή έρημος, γενικά, χαρακτηρίζεται ως κατοικητήριο τών δαιμόνων, δέν πρέπει ποτέ νά θεωρηθεί ότι αυτή αποτελεί φυσική κατοικία του σατανά καί ότι βρίσκεται,κάτω άπό τή νόμιμη κυριαρχία του. Ό Θεός, άπό απέραντη φιλανθρωπία, περιόρισε τά πνεύματα τής αποστασίας σέ τόπους ακατοίκητους άπό τόν άνθρωπο. Αυτό επιβεβαιώνει καί ό άγιος Ιωάννης ό Σιναΐτης, όταν λέει πως οί δαίμονες συχνάζουν σέ έρημους τόπους, επειδή γιά χάρη μας εξορίστηκαν έκει άπό τόν Κύριο.
Το ότι τά πονηρά πνεύματα συχνάζουν στις ερημιές καί τά μνήματα τό βλέπουμε στην περίπτωση του δαιμονισμένου τών Γαδαρηνών, «ός τήν κατοίκησιν είχεν... διά παντος νυκτός και ήμέρας εν τοις μνήμασι και εν τοις όρεσι» (Μάρκ. 5:3,5), ένώ τό ότι συχνάζουν σέ πηγές και νερά το φανερώνουν οι ευχές τής εύλογήσεως τών υδάτων καί τά τροπάρια τής εορτής τών Θεοφανείων, πού μιλούν γιά «δράκοντες», δηλαδή γιά δαίμονες, πού «έμφωλεύουσι» στά νερά καί πού μέ τή χάρη του Χριστού αποδιώχνονται. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα ή αναφορά στην Παλαιά Διαθήκη, ότι πόλεις, πού καταδικάζονται άπό τόν Θεό νά ερημωθούν καί νά ερειπωθούν, γίνονται κατοικίες δαιμόνων (Ήσ. 13:20-21, 34:13-14· Βαρ. 4:35).
Πολλοί άγιοι αγωνίστηκαν σκληρά γιά νά χτίσουν ναούς καί μοναστήρια ή νά κατοικήσουν απλά σέ μιά περιοχή, πού οί δαίμονες τή θεωρούσαν δική τους. Στό βίο του αγίου Σάββα, λ.χ., γίνεται λόγος γιά τό Καστέλλιο, βουνό «φοβερόν καί άβατον διά τό πλήθος τών εις αυτό έμφωλευόντων δαιμόνων», πάνω στό όποιο ό όσιος έχτισε μοναστήρι, άφού προηγουμένως τό καθάρισε άπό τούς πονηρούς οικιστές του μέ πολλή προσευχή καί κόπο. Παρόμοια περιστατικά συναντούμε καί στους βίους του αγίου 'Αντωνίου, του αγίου Μακαρίου κ.ά.π.
'Ακόμα καί στις λαϊκές παραδόσεις καί τούς θρύλους γίνεται πυκνή αναφορά σέ στοιχειωμένα σπίτια ή σέ ξωτικά καί φαντάσματα, τά οποία ενεργούν σέ τόπους, ὀπου έχουν γίνει εγκλήματα, άδικοσκοτωμοί, μαγικές τελετές μέ επικλήσεις δαιμόνων κ. ά.
Αυτό δέν είναι παράδοξο. Γιατί, όπως υπάρχουν τόποι άγιοι, αφιερωμένοι στή λατρεία καί στή διακονία του Θεού, λ.χ. ναοί, μοναστήρια, προσκυνήματα κ.ά., έτσι υπάρχουν και τόποι ακάθαρτοι, μολυσμένοι άπό τήν ενέργεια του σατανά, λ.χ. μαντεία, βωμοί, ειδωλολατρικοί ναοί, τόποι μαγικών τελετών, άντρα σατανισμού καί παραθρησκείας κ.ά.
Μ' αύτή τήν έννοια, τόποι κατοικίας πονηρών πνευμάτων μπορεί νά είναι και πόλεις ένδοξες και πολυπληθείς. Τό ιερό βιβλίο τής Άποκαλύψεως αναφέρει τήν Πέργαμο, αρχαία πόλη τής Μικράς 'Ασίας, ώς κατοικία καί θρόνο τοϋ σατανά: «όπου ό θρόνος του σατανά... · όπου ό σατανάς κατοικεί» (2:13). Επίσης, τή μεγάλη πόλη, πού συμβολικά αποκαλεί Βαβυλώνα, τή χαρακτηρίζει «κατοικητήριον δαιμονίων καί φυλακήν (=καταφύγιο) παντός πνεύματος άκαθάρτου» (18:2). Οί πόλεις αυτές χαρακτηρίζονται δαιμονοκατοίκητες, γιατί, εξαιτίας τής αμαρτωλής ζωής τών κατοίκων τους, είχαν περάσει στην κατοχή τών δαιμόνων. 'Έτσι, οί ίδιοι οί κάτοικοι είχαν γίνει καί "συγκάτοικοι" καί κατοικητήρια τών δαιμόνων.
Είναι, βέβαια, δυνατό νά γίνει ό άνθρωπος, άν θελήσει, κατοικία πονηρών πνευμάτων, όπως, αντίθετα, είναι δυνατό νά γίνει ναός τοϋ Άγιου Πνεύματος (βλ. Α Κορ. 3:16, 6:19). Ό ϊδιος ό Κύριος χαρακτήρισε «οίκον» δαιμόνων τον άνθρωπο που παραμελεί τη σωτηρία του και με οποιονδήποτε τρόπο αναπαύει μέσα στην ψυχή του τα πονηρά πνεύματα (βλ. Ματθ. 12:43-45).
Θεωρώντας γενικά τό θέμα τής κατοικίας των πονηρών πνευμάτων, οφείλουμε νά έχουμε ύπόψη μας τις εξής άλήθειες:
α) Οι δαίμονες, μολονότι, ώς κτιστές υπάρξεις, βρίσκονται οπωσδήποτε σέ τόπο, ωστόσο κανένα χώρο τής δημιουργίας δέν έχουν αποκλειστικά δικό τους, γιατί τά πάντα ανήκουν στον Δημιουργό του σύμπαντος: «Του Κυρίου ή γή καί τό πλήρωμα αυτής, ή οικουμένη καί πάντες οι κατοικούντες έν αύτή» (Ψαλμ. 23:1). Κυριαρχική είναι ή παρουσία τους μόνο στή διάπραξη του κακού καί τής αμαρτίας. Πολύ χαρακτηριστική ειναι ή σχετική επισήμανση του αγίου 'Ιωάννου του Χρυσοστόμου: «Διαβόλου τόπος ουδέν έτερον ή αμαρτία».
β) Μόνο ό Θεός είναι «πανταχού παρών». Οι δαίμονες, μολονότι, ώς πνεύματα, είναι ταχύτατοι στις μετακινήσεις τους, ωστόσο δέν είναι δυνατό νά παρουσιάζονται ταυτόχρονα σέ διαφορετικούς τόπους. Αυτό έχει ώς συνέπεια ν' αγνοούν καθετί πού συμβαίνει μακριά άπό τό σημείο όπου κάθε φορά βρίσκονται. Γιά παράδειγμα, άς θυμηθούμε ένα γνωστό περιστατικό του Γεροντικού: "Οταν ό άγιος Μακάριος ό Αιγύπτιος πήγε σέ μιά σκήτη καί μέ τις συμβουλές του διόρθωσε τόν μοναχό Θεόπεμπτο, πού είχε αιχμαλωτιστεί άπό δαιμονικούς λογισμούς, ό διάβολος δέν αντιλήφθηκε τήν κίνηση αύτή του αγίου, γι' αυτό καί απορούσε μέ τήν αλλαγή του πρώην "φίλου" του μοναχού (Πάσχου Π. (επιμ.), Τό Γεροντικόν, έκδ. «Αστήρ», 'Αθήναι 1981).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου