ENOTHΣ – ΔΙΑΙΡΕΣΙ (ΥΠΟ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ)

«Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου ᾧ δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς» (Ἰωάν. 17,11)

Η ΓΗ, ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε ἡ μόνιμη κατοικία μας· ὡρίσθηκε ἀπὸ τὸ Θεὸ ὡς προ­σωρινὴ κατοικία μας. Ἡ αἰώνια πατρίδα καὶ ἡ μόνιμη κατοικία μας εἶνε οἱ οὐρανοί. Ἡ γῆ αὐ­τή, ποὺ τόσο μᾶς κρατάει προσκολλημένους μὲ τὶς ἡδονὲς καὶ διασκεδάσεις της, μὲ τοὺς θησαυροὺς καὶ τὶς ἀπολαύσεις της, θὰ ἔρθῃ μέρα ποὺ θὰ καταστραφῇ. Διότι εἶνε ὕλη, καὶ ἡ ὕλη εἶνε φθαρτή. Ἔγινε ἐν χρόνῳ, καὶ κάθε τι ποὺ ἔγινε ἐν χρόνῳ ἔχει καὶ τέλος.
Θὰ σημάνῃ λοιπὸν καὶ γιὰ τὴ γῆ ἡ τελευταία ὥρα. Αὐτὸ τὸ βεβαιώνει καὶ ἡ ἐπιστήμη. Ἀλλὰ περισσότερο ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη τὸ βεβαι­ώνει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἡ ἁγία Γραφή, ἡ ὁ­ποία τὸ τέλος τοῦ κόσμου τὸ ὀνομάζει «συν­τέλεια τοῦ αἰῶνος» (Ματθ. 13,39· 24,3· 28,20. Ἑβρ. 9,26). Γιὰ τὸ τέλος τοῦ κόσμου ὁμιλοῦν οἱ προφῆ­ται καὶ μάλιστα ὁ Δανιὴλ καὶ ὁ Ἠσαΐας, ὁμιλοῦν σα­φέστερα ὁ Κύριος, οἱ ἀπόστολοι, ἡ Ἀποκάλυψις.
Εἶνε γεγονὸς ὅτι ἡ γῆ θὰ καταστραφῇ. Ἀλ­λὰ πρὸ τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος θὰ συμβοῦν τὰ λεγόμενα «σημεῖα τῶν καιρῶν» (Ματθ. 16,3). Ποιά εἶνε τὰ σημεῖα αὐτά; Τὰ ἐξήγησε ὁ Κύριος· θὰ εἶνε «λιμοί» (πεῖνα), «λοιμοί» (ἀ­σθέ­νειες ποὺ οἱ ἄνθρωποι θὰ πεθαίνουν σὰν τὶς μῦγες), «σεισμοὶ κατὰ τόπους», μία «θλῖ­ψις μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ᾽ ἀρχῆς κόσμου», καὶ τέλος θὰ σκοτισθῇ ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη, τὰ ἄστρα θὰ πέσουν καὶ οἱ «δυνάμεις τῶν οὐ­ρανῶν σαλευθήσονται» (Ματθ. 24,7,21,29. Λουκ. 21,11). Ποιός θὰ τὰ πίστευε αὐτά, ἂν δὲν τὰ ἔλεγε τὸ στόμα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ;
Σημεῖα τῶν καιρῶν θὰ εἶνε ἡ ἀναστάτωσι τοῦ φυσικοῦ κόσμου. Καὶ στὶς μέρες μας παρουσιάστηκαν τέτοια φαινόμενα ἀναταραχῆς τοῦ φυσικοῦ κόσμου. Στὴ Νότιο Ἀμερική, στὶς ἀκτὲς τῆς Χιλῆς, ἐνῷ ἦταν ξαπλωμένοι γυμνοὶ στὶς ὡραῖες ἀμμουδιὲς καὶ διασκέδαζαν ―ὅ­πως συμβαίνει καὶ στὶς δικές μας παραλίες―, ξαφνικὰ σείστηκε ἡ γῆ, ἄνοιξαν ἡφαίστεια, χύθηκε λάβα, χάθηκαν ὁλόκληρα νησιὰ ἐνῷ ἐμφανίστηκαν ἄλλα νέα νησιά, ἡ θάλασσα ἀ­γρίεψε, τὰ κύματα ὑψώθηκαν 15 μέτρα καὶ σά­ρωσαν ἐκτάσεις· χιλιάδες ἦταν οἱ νεκροὶ καὶ οἱ ἄστεγοι. Τέτοιο γεγονὸς δὲν ξαναέγινε.

* * *

Ἀλλ᾽ ἂν μὲ ρωτήσετε, ἀγαπητοί μου, ποιό εἶνε τὸ φοβερώτερο σημεῖο τῶν καιρῶν, θὰ σᾶς πῶ ὅτι δὲν εἶνε τὰ φαινόμενα αὐτά. Δὲν εἶνε ὁ τυφώνας, δὲν εἶνε ὁ σεισμός, δὲν εἶνε ἡ πυρκαϊά, δὲν εἶνε τὰ κύματα τῆς θαλάσσης. Τὸ φοβερώτερο σημεῖο τῶν καιρῶν εἶνε ἡ διαίρεσις, ποὺ ἐπικρατεῖ τώρα μεταξὺ τῶν ἀν­θρώπων. Οὐδέποτε ἄλλοτε ὁ κόσμος ἦταν τό­σο διῃρημένος. Ποῦ νὰ ῥίξουμε τὸ βλέμμα καὶ νὰ μὴ δοῦμε διαίρεσι;
⃝ Διαίρεσις στὰ ἔθνη. Ἡνωμένα Ἔθνη λέγεται ὁ γνωστὸς διεθνὴς ὀργανισμός, ἀλλὰ κατ᾽ εὐφημισμόν. Πρέπει νὰ κατεβάσουμε τὴν πινακίδα «Ἡνωμένα Ἔθνη» καὶ νὰ γράψουμε «Διῃρημένα Ἔθνη». Κάτω ἀπὸ τὰ μειδιάματα καὶ τὶς φιλοφρονήσεις τῆς διπλωματίας κρύβεται μεγάλη ἐχθρότης. Ὄχι τόσο μεταξὺ τῶν μικρῶν ἐθνῶν – αὐτὰ εἶνε τὰ θύματα, ὅσο μεταξὺ τῶν μεγάλων, ποὺ σὰν θηρία τῆς Ἀπο­καλύψεως εἶνε ἕτοιμα νὰ πέσουν τὸ ἕνα πάνω στὸ ἄλλο. Ἀλλὰ διῃρημένο εἶνε καὶ κάθε ἔ­­θνος ἐσωτερικῶς· ὑπάρχει τὸ μικρόβιο τῆς δι­αιρέσεως σὲ κόμματα, παρατάξεις, φατρί­ες, ἀρχηγούς, συμφέροντα, ἑταιρεῖες. Πρὸ παν­τὸς δὲ σ᾽ ἐμᾶς τοὺς Ἕλληνες. Ἀνοῖξτε τὴν ἱ­στορία. Τρεῖς χιλιάδες χρόνια ζωὴ ἔχουμε, καὶ στὸ διάστημα αὐτὸ λίγες φορὲς τὸ ἔθνος μας ἦταν ἑνωμένο. Κι ὅταν ἦταν ἑνωμένο τότε ἦταν ἔνδοξο καὶ ἀήττητο· ἔπαιρνε τὶς κο­ρυφὲς τῆς Πίνδου καὶ τὴν ὕψωνε μέχρι τὰ ἄ­στρα τοῦ οὐρανοῦ. Ὅπως εἶπε κάποιος, ἂν οἱ Ἕλληνες ἦταν ἑνωμένοι, θὰ εἶχαν κυριαρχήσει στὴν ὑφήλιο. Ἡ διαίρεσις εἶνε ἡ μεγαλυτέ­ρα συμφορὰ τοῦ ἔθνους μας. Ἡ διχόνοια βασίλευε συχνά, καὶ τότε συνέβαιναν πολλὰ κακά· παράδειγμα ἡ καταστροφὴ τῆς Μ. Ἀσίας.
⃝ Παντοῦ διαίρεσις· σὲ χωριὰ καὶ κοινότητες. Διῃρημένο ὅμως καὶ τὸ μικρότερο βασίλειο τοῦ κόσμου. Ποιό εἶνε τὸ μικρότερο βασίλειο, μὲ βασιλιᾶ μὲ βασίλισσα καὶ λαό; Ἡ οἰκογένεια· ὁ πατέρας βασιλιᾶς, ἡ μάνα βασίλισσα καὶ λαὸς τὰ παιδιά. Διαίρεσις βασιλεύει στὸ σπίτι. Ἀναρχία σκέψεως καὶ ἐνεργείας. Ἡ γυναίκα δὲν ὑπακούει στὸν ἄντρα, ὁ ἄντρας δὲν σέβεται τὴ γυναῖκα, τὰ παιδιὰ δὲν ὑπολογίζουν κανένα. Σύζυγοι διίστανται μεταξύ τους καὶ παιδιὰ πρὸς τοὺς γονεῖς. Τὸ σπίτι, ποὺ ἄλ­λοτε ἦταν παράδεισος, ἐκκλησία, μοναστήρι, τώρα δὲν «τραβάει», δὲν εἶνε μαγνήτης. Πρῶ­τα οἱ μικρὲς καλύβες τῶν χωριῶν ἦταν παλάτια τοῦ οὐρανοῦ, ἄγγελοι κατοικοῦσαν ἐκεῖ· τώρα στὶς μεγάλες πολυκατοικίες κατοικοῦν δαίμονες φτερωτοί. Εὐλογημένη ἡ ἐποχή, ποὺ οἱ ἄνθρωποι δὲν ἦταν μὲν νοητικῶς ἀνεπτυ­γμένοι ἀλλ᾽ εἶχαν καλλιεργημένη τὴν καρδιά. Τώρα τὸ σπίτι κατήντησε ξενοδοχεῖο ὕπνου καὶ φαγητοῦ. Σπάνιο τὸ φαινόμενο νὰ βρῇς ἀντρόγυνο ἀγαπημένο, παιδιὰ μὲ σεβασμό. Δεῖξτε μου ἕνα σπίτι ποὺ νὰ ὑπάρχῃ ὁμόνοια καὶ ἑνότης μὲ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ!
Μὰ ὑπερβολικὰ τὰ λές, θὰ μοῦ πῆτε. Ἂν τὰ λέω ὑπερβολικά, τότε πηγαίνετε στὴν ἀρχιεπι­σκοπὴ καὶ ρωτῆστε, κι ἂν εἶστε Χριστιανοὶ θὰ κλάψετε γιὰ τὸ κατάντημά μας. Πρῶτα, μὲ ἀγράμματους παπᾶδες, σὲ 1.000 γάμους δὲν εἴχαμε οὔτε 1 διαζύγιο. Τώρα, μὲ παπᾶδες καὶ δεσποτάδες πτυχιούχους, στοὺς 3 γάμους ὁ 1 διαλύεται! Ἔχουμε μεγάλη εὐθύνη οἱ κληρι­κοί, δὲν ἐκπληρώνουμε τὸν προορισμό μας. Κάθε μέρα ἐκδίδονται πλῆθος διαζύγια. Φθάσαμε νὰ γίνῃ ἡ Ἑλλὰς Χόλλυγουντ.
⃝ Ζητάει ὁ ἄνθρωπος τὴν ἑνότητα στοὺς λαούς, στὰ ἔθνη, στὶς οἰκογένειες, καὶ δὲν τὴ βρί­σκει. Μπαίνει τέλος στὴν Ἐκκλησία, μὲ τὴν ἐλ­­πίδα ὅτι ἐδῶ θὰ βρῇ τὴν ἑνότητα, ἀφοῦ ἡ Ἐκ­κλησία προσεύχεται «ὑπὲρ …τῆς τῶν πάν­των ἑνώσεως» (θ. Λειτ.) καὶ ὁ Χριστός μας σήμερα ὑ­ψώνει τὰ χέρια στὸ εὐαγγέλιο καὶ προσ­εύχεται νὰ εἶνε ἑνωμένοι οἱ Χριστιανοί (βλ. Ἰωάν. 17,11). Καὶ τί βλέπει; Ἐδῶ ὀρθοδόξοι, ἐκεῖ φράγκοι, πιὸ ᾽κεῖ διαμαρ­τυρόμενοι σὲ τρακόσα κομμάτια.
Ἡ διαίρεσις τῶν Χριστιανῶν εἶνε ἕνα ἐμπόδιο τῆς διαδόσεως τοῦ χριστιανισμοῦ – τὰ δύο τρίτα τοῦ κόσμου εἶνε εἰδωλολάτρες. Πᾶνε οἱ ἱεραπόστολοι στοὺς ἀγρίους, τοὺς κηρύττουν τὸ Εὐαγγέλιο, κ᾽ ἐκεῖνοι δακρύζουν. Καὶ θὰ πε­ρίμενε κανεὶς νὰ βαπτίζωνται καὶ νὰ γίνωνται Χριστιανοί. Ἐν τούτοις δὲν βαπτίζονται. Ὡραῖα, λένε, εἶνε τὰ λόγια σας, τὰ ἄμφιά σας, οἱ ψαλμῳδίες σας· εἶστε ὅμως κομματιασμένοι, δὲν ἔχετε ἀγάπη μεταξύ σας· οἱ Ἄγγλοι κυνηγοῦν τοὺς Ἀμερικανούς, οἱ Ἀμερικανοὶ τοὺς Ἄγ­γλους καὶ οὕτω καθ᾽ ἑξῆς. Ἐμεῖς, ποὺ δὲν εἴ­μαστε Χριστιανοί, ἔχουμε περισσότερη ἑνότη­τα μεταξύ μας· ἐσεῖς δὲν εἶστε ἑνωμένοι, ἔχετε μῖσος μεταξύ σας. Νὰ πᾶτε λοιπὸν πρῶ­τα ν᾽ ἀγαπηθῆτε μεταξύ σας καὶ μετὰ νὰ ἔλ­θετε νὰ κηρύξετε σ᾽ ἐμᾶς τὸ Εὐαγγέλιο.

* * *

Σήμερα εἶνε ἑορτὴ τῶν 318 πατέρων ποὺ συνεκρότησαν τὴν Πρώτη Οἰκουμενικὴ Σύνο­δο καὶ συνέθεσαν τὸ Πιστεύω. Εἶνε ὅλοι ἀ­στέ­ρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Δὲν θ᾽ ἀναφερθῶ σὲ κάποιον ἀπὸ αὐτούς· ἡ σκέψι μου πηγαίνει σ᾽ ἕναν ἄλλο πατέρα, ποὺ δὲν ἀνήκει σ᾽ αὐ­τοὺς ποὺ συνέθεσαν τὸ Πιστεύω, συνέθεσε ὅμως τὴν θεία Λειτουργία, ποὺ τελεῖται καὶ τὴν ἀκοῦ­με συνεχῶς. Εἶνε ἡ μεγάλος διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, τὸν ὁ­ποῖο πάντοτε μνημονεύουμε. Τὸν ρώτη­σαν λοιπόν, πότε θὰ γίνῃ ἡ συντέλεια τῶν αἰ­ώνων, καὶ ὁ Χρυσόστομος ἀπήντησε ἀπὸ τὸν ἄμβωνα·
Ἀδελφοί μου, ἡ συντέλεια θὰ ἔλθῃ ὅταν δῆτε νὰ εἶνε οἱ ἄνθρωποι διῃρημένοι· οἱ γυναῖκες νὰ μὴν ὑπακούουν στοὺς ἄντρες τους, οἱ ἄντρες νὰ μὴν ἀγαποῦν τὶς γυναῖκες τους, τὰ παιδιὰ νὰ σηκώνουν χέρι καὶ νὰ χτυποῦν τοὺς γονεῖς, οἱ λαϊκοὶ νὰ μὴν ὑποτάσσωνται, νὰ γίνωνται ἐμφύλιοι σπαραγμοί. Ἀλλὰ τὸ τέλος θὰ ἔλθῃ πρὸ παντὸς ὅταν ἡ διαίρεσις εἰσχωρήσῃ στὴν ἐκκλησία, φθάσῃ μέσα στὸ θυσιαστήριο· ὅταν δῆτε νὰ συμπλέκωνται καλόγεροι μὲ καλογήρους, διᾶκοι μὲ διάκους, ἱερεῖς μὲ ἱερεῖς καὶ ἐπίσκοποι μὲ ἐπισκόπους.
Τί βλέπουμε, ἀγαπητοί μου; Ζοῦμε σὲ τέτοιες ἡμέρες, καὶ μόνο ὁ Θεὸς νὰ μᾶς σώσῃ. Ἂν μᾶς σώσῃ, ἡ σωτηρία δὲν θὰ ὀφείλεται σ᾽ ἐ­μᾶς. Ἂν μᾶς σώσῃ, θὰ μᾶς σώσῃ χάρις στὰ μικρὰ ἀθῷα παιδάκια ποὺ εἶνε στὶς κούνιες.
Νὰ μετανοήσουμε. Ἂν ἐξακολουθήσουμε τὴν τακτικὴ τοῦ μίσους, θὰ τιμωρηθοῦμε· θὰ σειστοῦμε καὶ δὲ θὰ μείνῃ λίθος ἐπὶ λίθον. Ἂς μετανοήσουμε, ἂς γονατίσουμε, ἂς παρακα­λέ­σουμε ὅλοι, μικροὶ – μεγάλοι, λαϊκοὶ καὶ κλη­ρι­κοί, παπᾶδες καὶ δεσποτάδες, ἄρχοντες καὶ λαός, ὁ Θεὸς νὰ γίνῃ ἵλεως· νὰ πνεύσῃ μεταξύ μας ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμόνοια καὶ ἡ δικαιοσύνη, ὥστε μὲ ἕνα στόμα νὰ δοξάζουμε Πατέρα Υἱὸν καὶ ἅ­γιον Πνεῦμα εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγίου Κων/νου Κολωνοῦ – Ἀθῆναι 29-5-1960)