ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΔΙΑΣΠΑΣΙΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ (10ο ΜΕΡΟΣ)

Παρά την απόφασιν επι της ημερολογιακής μεταρρυθμίσεως συνελθούσης επιτροπής, της οποία μέλος ήτο και ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, και παρά το νομοθετικό διάταγμα της 18ης Ιανουαρίου 1923 περί του Νέου Ημερολογίου Άρθρον 3ον... «Διατηρείται εν ισχύει το Ιουλιανόν Ημερολόγιον όσον αφορά εν γένει την Εκκλησίαν και τας θρησκευτικάς εορτάς» (σ.σ. πατήστε την φωτό ώστε να μεγενθύνει δια να το διαβάσετε καλύτερα) ο Αρχιεπίσκοπος υπέβαλε υπόμνημα δια του οποίου υπεδείκνυε την ανάγκην της ταυτίσεως του Εκκλησιαστικού ημερολογίου πρός το Πολιτικόν, ως επιβαλλομένης, δήθεν, υπό υψίστων εθνικών συμφερόντων και αποτελούσαν Πανελλήνιον πόθον.

Η Ιεραρχία απεδέχθη τότε κατ΄ αρχήν την εισήγησιν, αλλά υπό την προυπόθεσιν η μεταρρύθμισις να γίνη δεκτή και υπό των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών και δή υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως· ανέθεσεν δε εις αυτό την συνεννόησιν.

Ιδού η απόφασις «Εις το Ιουλιανόν Ημερολόγιον προστίθενται δέκα τρείς ημέραι χωρίς να μεταβληθή απολύτως το Πασχάλιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας... επαφίεται τη Ιερά Συνόδω να προτείνη τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω ίνα επιδιώξη την επίλυσιν του ημερολογιακού ζητήματος, εν συννενοήσει δια γραμμάτων μετά των Ορθοδόξων Εκκλησιών».
Αλλά και κατ΄ αυτό το αποκληθέν, κακώς, Πανορθόδοξον συνέδριον, ενεκρίθη κατ΄ αρχήν αποδοχή του νέου ημερολογίου, υπό τον όρον η χρήσις και η εφαρμογή αυτού εν τη Εκκλησία να γίνη κατόπιν συμφωνίας απασών των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Ταύτα έχων υπ΄ όψιν ο Μεταρρυθμιστής Αρχιεπίσκοπος, δεν έπαυσε να πιέζη τας Αρχιεπισκοπάς δια να αποδεχθούν την μεταρρύθμισιν. Αί Εκκλησίαι όμως αυταί, κατά το πλείστον, δεν την απεδέχθησαν και απήντησαν εις τούτον αρνητικώς. Και αυτό τούτο το Οικουμενικόν Πατριαρχείον δεχθέν υπό επιφύλαξιν την μεταρρύθμισιν απήντησε εγγράφως ως εξής «Η μεταρρύθμισις την οποίαν πρόκειται να κάμωμεν, δεν πρέπει να επιφέρη σκανδαλισμόν εις το Χριστεπώνυμο πλήρωμα». Κατόπιν όμως των ασκηθεισών επανειλημμένων πιέσεων, ηναγκάσθη να αποδεχθή την μεταρρύθμισιν ως έγραφε τότε

«Επειδή όμως ως και εν τη επιστολή της Υμετέρας Μακαριότητος σημειούται, η επι μακρόν εισέτι παράτασις της νυν ανωμαλίας πολλήν αναμφιβόλως και την θρησκευτικήν και την Εκκλησιαστικήν ζημίαν συνεπάγεται και απειλήν, η μετριότης ημών μετά της καθ΄ ημάς, Αγίας και Ιεράς Συνόδου έγνωμεν, αποδέξασθαι την υπό της αδελφής Εκκλησίας της Ελλάδος εισηγουμένην γνώμην περί αποδοχής της εφαρμογής του Νέου Ημερολογίου, δι΄ απάσας τας ακινήτους Εορτάς του Ορθοδόξου Εορτολογίου, και προτείνωμεν πρός αποδοχήν ημέρας κοινής υπό πασών των αδελφών Εκκλησιών εφαρμογής του Νέου Ημερολογίου, την δεκάτην του μηνός Μαρτίου του αρξαμένου έτους 1924 εισηγούμενοι, όπως αύτη εν πάσαις ταίς αδελφαίς Ορθοδόξοις Εκκλησίαις λογισθή και εορτασθή ως 23 Μαρτίου του ημετέρου εορτολογίου».

Εκ της απαντήσεως ταύτης εμφαίνεται ότι την πρωτοβουλίαν της αλλαγής δεν την είχεν, ως ώφειλεν, το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, αλλά ο Αρχιέπισκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος εκμεταλλευόμενος την δεινήν κατάστασιν του Πατριαρχείου, λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής και του εξαφανισμού των Ορθοδόξων Αποστολικών Εκκλησιών της Ιωνίας. Πόσον εδέχθησαν αί αδελφαί Ορθόδοξοι Εκκλησίαι την καινοτομίαν ταύτην είναι φανερόν τοίς πάσιν. Μόνο αί Ελληνικαί Εκκλησίαι, κατά το πλείστον, εδέχθησαν· και αύται όχι αμέσως και άνευ διαμαρτυρίας, ως εμφαίνεται απο την απάντησιν του αειμνήστου Πατριάρχου Αλεξανδρείας Φωτίου, απαντώντος τηλεγραφικώς δια των εξής «Αποκρούομεν πάσαν προσθήκην ή πάσαν μεταρρύθμισιν Ημερολογίου πρό συγκλήσεως Οικουμενικής Συνόδου, μόνης αρμοδίας εις συζήτησιν αυτού, και προτείνομεν ταχίστην Σύγκλησιν αυτής».

Ιδού και το κείμενον αυτούσιον της επιστολής του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Κυρού Φωτίου

Αριθ. 226

Τω Μακαριωτάτω και Σεβασμιωτάτω Αρχιεπισκόπω
Αθηνών και πάσης Ελλάδος Κυρίω Χρυσοστόμω
Προέδρω της Ιεράς Συνόδου της εν Ελλάδι Εκκλησίας
χαίρειν εν Χριστώ τω Αναστάντι Θεώ.

Τα απο δευτέρας μεν και δεκάτης του παρελθόντος μηνός κατά το Γρηγοριανόν ημερολόγιον απεσταλμένα ημίν αδελφικά γράμματα της Υμετέρας Μακαριότητος, τα περί ημερολογίου και Πασχαλίου, μετά της δεούσης με και αυτοί ανέγνωμεν επιστάσεως, εσπεύσαμεν δέ ανακοινώσασθαι αυτά και τη καθ΄ ημάς των Ιερωτάτων Μητροπολιτών Χορεία Συνοδικώς, διασκεπτομένων τη δεκάτη και τετάρτη του αυτού μηνός Μαρτίου, καθ΄ ό παρειλήφαμεν πάτριον ημερολόγιον, ότε πολλή τη προσοχή και φροντίδι και μετριοπάθεια και φιλαδελφία εμελετήθη εν αυτοίς, πάντων και εθελόντων και αγωνιζομένων πείσαι εαυτούς μη μόνον κατιδείν, αλλά και ασπάσασθαι τας εν αυτοίς γνώμας, είγε τη αληθεία μη ευρεθείεν αντικείμεναι. Κατά την Συνοδικήν ούν απόφασιν την ούτω μεμορφωμένην τότε απαντώμεν τα εξής
Ότι μεν ουδεμίαν ουδαμώς η καθ΄ ημάς Αγιωτάτη Εκκλησία έβλεπεν πόθεν, ούτε ανάγκη, αλλά ουδ΄ απλώς περιστάσεων συνθήκην ή φοράν, επιβάλλουσαν την διόρθωσιν του εν χρήσει εκκλησιαστικού ημερολογίου, τούτο και ημείς παρά τη Αγιωτάτη Εκκλησία των Αλεξανδρέων και οι εν Χριστώ των Θεώ Σεβασμιώτατοι αδελφοί και συλλειτουργοί, οι τας αρχεγόνους και Αποστολικάς Εκκλησίας ανά την Εώαν Θεία Χάριτι εκπροσωπούντες, ότε Πατριάρχης της Μεγάλης Θεουπόλεως Αντιοχείας και πάσης Ανατολίας Κύριος Γρηγόριος και ο πατήρ και Πατριάρχης της Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ και πάσης Παλαιστίνης Κύριος Δαμιανός και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριος Κύριλλος, εις τα τηλεγραφήματα και τα γράμματα της Υμετέρας Μακαριότητος, απο έτους ήδη κατ΄ επανάληψιν απαντώντες, εδήλωσαν αποφάσεσι και αυτοί στοιχούντες Συνοδικαίς επί ρυθμίσει των πραγμάτων, μη μόνον ειρηνική, αλλά και της αληθείας μη ξένη και προτείναντες και αποδεξάμενοι συγκρότησιν Συνόδου πασών των Αγιωτάτων Εκκλησιών του Θεού, μόνης δυναμένης αρμοδίως και οριστικώς αποφήνασθαι. Ότι δέ ουκ εν πάσιν ακριβής ο ισχυρισμός, ο εν τοίς γράμμασι της Υμετέρας Μακαριότητος ευθύς εν αρχή αναγεγραμμένος, καθ΄όν τάχα «Δογματικώς τε και Κανονικώς ακώλυτος αν είη η υπ΄ Αυτής αναιτίως επισπευδομένη διόρθωσις» τούτο Αυτή βεβαιοί μεγάλοις γράμμασι και τρανή τη φωνή η Υμετέρα Μακαριότης μόλις μετά στίχους δέκα απο του πρώτου εκείνου ισχυρισμού, αποφαινομένη «διορθωθήναι δέ κατά το λοιπόν μέρος το Ιουλιανόν Ημερολόγιον πρός άρσιν της συγχύσεως των Ορθοδόξων Λαών, σκανδαλιζομένων εκ της διαφοράς των ημερολογίων και κινδυνευόντων αποξενωθήναι της Εκκλησίας». Πως δή αγαπητέ και περισπούδαστε αδελφέ Δογματικών τε και Κανονικών σχέσεων και συνθηκών λογισθήσεται ξένη, ή και απλώς απηλλαγμένη διαφορά, ήσπερ ένεκεν όλοι λαοί σκανδαλιζόμενοι κινδυνεύουσιν αποξενωθήναι της Εκκλησίας; Και τούτων μέντοι κατ΄ αναμφήριστον βεβαιότητα ούτως εχόντων, η Υμετέρα Μακαριότης αγγέλει, ότι η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, ουκ επ΄ αθετήσει των υπό της Αης Οικουμενικής Συνόδου νενομεθετημένων, αλλά της σωτηρίας και της προκοπής επί το κρείττον των Ορθοδόξων προμηθουμένη, απαραίτητον έκρινε μετά την συναίνεσιν του Οικουμενικού Πατριαρχείου την διόρθωσιν του εν χρήσει της Εκκλησίας Ιουλιανού Ημερολογίου. Ου κρύπτομεν Μακαριώτατε αδελφέ, ότι επί τη πολλών ένεκεν αδοκήτω ταύτη αγγελία και ημείς σκληράν έσχομεν την έκπληξιν εν τη Συνόδω και εγκάρδιος συνέσχε θλίψις τους Ιερωτάτους αδελφούς, κατιδόντας, ότι άνευ αιτίας πραγματικής κατά δέ την ομολογίαν και βεβαίωσιν της Υμετέρας Μακαριότητος, άνευ λόγων Δογματικών ή Κανονικών απεκρούσθη η αδελφική σύστασις και παράκλησις τεσσάρων Αποστολικών θρόνων, εξ΄ αιώνων υπέρ της αληθείας τον αγώνα βασταζόντων και μονομερώς εις νόμον Εκκλησιαστικού Τύπου ανενεχθήναι, προτείνεται διόρθωσις καθεστώτος, εν χρήσει της Ορθοδόξου Εκκλησίας πάσης και άρα, ου της εν Ελλάδι Εκκλησίας μόνης· και ταύτα, ότε υπ΄ Αυτής ωμολόγηται της περινοίας Αυτής, ότι «εκ της διαφοράς των ημερολογίων κινδυνεύουσιν αποξενωθήναι της Εκκλησίας, ουχί βεβαίως μόνης της εν Ελλάδι, όλοι λαοί Ορθόδοξοι».
Καιρία λοιπόν η λύπη δια ταύτα, καίτοι γαρ εις δικαιολογίαν της διορθώσεως προβάλλεται και η συναίνεσις του Οικουμενικού Πατριάρχου, τούτο όμως μάλλον εντείνει ή μετριάζει την λύπην παντός τέκνου της Αγιωτάτης Εκκλησίας, σκεπτομένου εν οία νυν τελεί καταστάσει ο Αγιώτατος Αποστολικός και Πατριαρχικός θρόνος, απορφανισμένος μεν τα πολλά κρίμασιν, οίς οίδε Κύριος, της ποτέ δυσαριθμήτου και εκλάμπρου Ιεραρχίας, απορφανισμένος δέ του πλείστου ίνα μη λέγωμεν παντός του Ποιμνίου, γυμνός δέ και πάσης της προτέρας δυνάμεως και χρήζει αυτός συγκροτήσεως εν τη νέα καταστάσει και πανθομολογουμένως υπό περιπετείας διατελών θλιβερωτάτας. Διό και θεία χάριτι αυτόν νυν καταπεπιστευμένος θεόλεκτος ποιμήν, έν γε τοίς πρός ημάς αδελφικοίς γράμμασι περί του αυτού θέματος επί την Ιεράν Σύνοδον της εν Ελλάδι Εκκλησίας δοκεί την περί διορθώσεως πρωτοβουλίαν αναφέρειν.
Ανακεφαλαιούντες δή τα ανωτέρω Μακαριώτατε εν Κυρίω αδελφέ, γνωρίζομεν τη Υμετέρα Μακαριότητι, ότι η καθ΄ ημάς Ιερά Σύνοδος, την μέν διόρθωσιν, ήν τεθεσπισμένη ήδη αγγέλει η περίνοια Αυτής, αποκρούσει ετοίμως μέντοι έχουσα συνεξετάσαι τα κατ΄ αυτήν εν προσήκοντι χρόνω και τόπω μετά των αδελφών Αγιωτάτων Εκκλησιών, εμμένουσα δέ εν τοίς πρότερον περί τούτου προδεδογμένοις, προτείνει και αύθις την συγκρότησιν Συνόδου ή μεγάλης Τοπικής ή Οικουμενικής, ήσπερ άνευ ουδεμία περί καθεστώτος κοινού τη όλη Εκκλησία, είτε απόφασις μονομερής έσται ή λογισθήσεται έγκυρος Κανονικώς και τη απαραιτήτω ισχύει κατοχυρωμένη.
Ούτως ούν γνώμης έχουσα η καθ΄ ημάς Αγιωτάτη Εκκλησία, ου σμικράν ηρύσατο την παραμυθίαν απο τε της βεβαιώσεως της Υμετέρας Μακαριότητος, ότι η Ιερά Σύνοδος της Ελλάδος «προθύμως έχει συνεργήσαι εις την εν Συνόδω της Καθόλου Ορθοδόξου Εκκλησίας εξέτασιν και διόρθωσιν του Πασχαλίου Κανόνος». Καίτοι γαρ ρητώς και εκπεφασμένως αποκλείει πάσαν αθέτησιν Κανόνων,, ελπίζει, όμως ότι πολλά μέν τα δεινά προληφθήσεται, πολλά δέ τα ωφέλιμα υποδειχθήσεται και τη θεία χάριτι καθορισθήσεται εν Συνόδω τοιαύτη, εγκαίρως συγκροτουμένη και εν Αγίω Πνεύματι συνδιασκεπτομένη.
Τούτων μεν άλις, εις απάντησιν ο δέ Θεός της Αγάπης και της ειρήνης δώη την αγάπην και την ειρήνην δια παντός και εν παντί τρόπω αμήν.

Εν Αλεξανδρεία Μηνί Απριλίω 20 1924
Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας
Φώτιος

Ο αοίδιμος Πατριάρχης Αλεξάνδρειας εφάμιλλος κατά την πίστιν και την ακραιφνή ορθοδοξίαν προς τον μεγαλεπήβολον πρόμαχον και προκάτοχόν Του Μελέτιον τον Πηγάν, επιθυμών να αποτρέψη τον Αρχιεπίσκοπον Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο απο την καινοτομία ταύτην, εξέδωκεν ιδιαίτερον τεύχος υπο τον τίτλον «Ημερολογιακά», η ανάγνωσις των οποίων τους καινοτόμους κατετάραξε και εκλόνισε! Επίσης εις το περιοδικόν του θρόνου «Πάνταινον» κατέδειξε δια σθεναρών και ακαταγωνίστων επιχειρημάτων το απροσάρμοστον του νέου ημερολογίου.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ