Η ΑΛΗΘΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΘΕΟΛΟΓΙΑ εστί το περί Θεού λέγειν, όπερ μέγα. <<όρος γάρ εστιν άναντες (απότομως ανηφορικόν) ως αληθώς δυσπρόσιτον η Θεολογία>> ( Γρηγορίου Νύσσης, PG. 44, 373). Επειδή <<δυσθήρατος εστιν ο της αληθείας λόγος>> (Μ. Βασιλείου, PG. 31, 200), <<επικίνδυνον εστιν ου μόνον τοίς αγνοούσιν, αλλά και τοίς επισταμένοις το περί πίστεως λαλείν>> (Αναστασίου Σιναίτου, PG. 89, 768). Διό <<ου παντός… το περί Θεού φιλοσοφείν , ου παντός>> (Γρηγορίου Θεολόγου, PG. 36, 13).

Ο Χριστός εστιν <<ο μόνος και Θεός και θεολόγος>> (Γρηγορίου Παλαμά, 1, 122). Ούτος <<Θεός ών προαιώνιος δι’ ημάς και θεολόγος εγεγόνει…ός, διά τούτο εις τον κόσμον ήλθεν, ίνα μαρτυρήσει τη αληθεία>> (του αυτού, 1, 26).

Ο Χριστός εστιν <<ο μόνος δοτήρ και φύλαξ της αληθινής Θεολογίας και των κατ’ αυτήν δογμάτων και ρημάτων>> (του αυτού, 1, 25). Κατά μετοχήν δε του Κυρίου , θεολόγος γίνεται <<και πάς ών εκ της αληθείας και ταύτην εν αληθεία ζητών>> (του αυτού, 1, 26), ως οι θεόπνευστοι Απόστολοι και Προφήται, οι θεοφόροι Πατέρες, και γενικώς πάντες οι εν Αγίω Πνεύματι περί Θεού λαλήλασαντες Άγιοι. Η αληθής Θεολογία φέρεται προς ημάς, ως <<ανατολή εξ΄ ύψους>> (Λουκ. α΄ 78), παρά Θεού διά των Αγίων. Ούτοι <<οι θεόσοφοι θεολόγοι θεοχαρίστως τε εδιδάχθησαν και θεομιμήτως ημάς εδίδαξαν>> (Γρηγορίου Παλαμά, 1, 258) την Θεολογίαν της Ορθοδοξίας.

Η Θεολογία μυστήριον εστιν υπέρ τα ορώμενα, και κατά τα αφράστως νοούμενα. Διό <<άλλο Θεολογίας εστί μυστήριον, και άλλη των ρευστών σωμάτων φυσιολογία>> (Γρηγορίου Νύσσης, PG. 45, 625). Επίσης, <<έτερον…θωρία Θεολογίας>> (Γρηγορίου Παλαμά, 1, 582). Θωρία εστίν η μετά Θεού ένωσις και ανάκρασις <<προς Αυτόν, διά της κατά την ζωήν καθαρότητος>> (Γρηγορίου Νύσσης, PG. 44, 1273), ήγουν η κατά Χάριν θέωσις. Δηλαδή, ουχί η της <<φύσεως μείωσις, ή μετάστασις>>, άλλ’ η εν Χριστώ <<επί το κρείττον ύψωσις>> (Αναστασίου Σιναίτου, PG. 89, 77) εις την υπέρ αίσθησιν και υπέρ λόγον και νούν εν τώ Θεώ ζωήν. Εκεί η απάθεια και <<το τα θεία πάσχειν και οράν>> (Γρηγορίου Παλαμά, 1, 561) πνευματικώς, εκεί το υπέρ το αισθητόν <<νοητόν φώς>> (του αυτού, 1, 412), και η υπέρ νούν και γνώσιν γνώσις των αρρήτων και αφθέγγτων, ά ίσασιν οι πείρα λαβόντες. Η Θεολογία υπηρετείται διά του ανθρωπίνου λόγου, και εστι λόγος περί Θεού εκ της Χάριτος της θεωρίας παρεχόμενος (αυτόθι).

Αληθής θεολόγος γίνεται ο εν καθάρσει αναγόμενος εκ του γράμματος του λόγου της Γραφής και των Πατέρων εις το ορθόδοξον πνεύμα, ήγουν τον ορθόν νούν ή νόημα του γράμματος. Και, ακολούθως, εκ του πνεύματος του γράμματος ανυψούμενος εις το Πνεύμα της θεωρίας, ήγουν εις την θεοποιόν Χάριν, ένθα η έλλαμψις και <<πάν δώρημα τέλειον άνωθεν>> καταβαίνον (Ιακ. Α΄ 17). Τότε, ο θεολόγος διά της Χάριτος νοεί το αληθές πνεύμα του γράμματος, χρησιμοποιεί το γράμμα ορθώς, και θεολογεί καθολικώς. Δηλαδή, και εν τώ πνεύματι και εν τώ γράμματι των Αγίων, όπερ εστίν ορθοδόξως. Διό <<ουδεμίαν…λέξιν ή καθ΄ ημάς Θεολογία φέρει μή διά θείας αποκαλύψεως την αρχήν εκπεφασμένην (ειρημένην)>> (Γρηγορίου Παλαμά, 1, 130). Η δε ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος, δά του Όρου αυτής, απειλεί με έπτωσιν επισκόπου και κληρικού αναθεματισμόν μονάζοντος και λαικού, εάν είς τα περί πίστεως τολμήσουν καινοτομίαν, ήτοι λέξεως εφεύρεσιν.

Κατά ταύτα, ούκ εστιν <<ασφαλές ομιλείν περί Θεού τους μη ομιλείν ειδότας Θεώ>> (Γρηγορίου Παλαμά, 1, 248). Διό πολλοί ορθόδοξοι εξέστησαν της Ορθοδόξου Θεολογίας. Ο δε άγιος Νείλος ο Ασκητής συμβουλεύει

<<εί θεολόγος εί, προσεύξου αληθώς>>, ηγούν εν θεωρία της Χάριτος. <<Και εί αληθώς προσευχή, θεολόγος εί>> (Φιλοκαλία, 1, 182). Προσεύχεται δε αληθώς ο θεολόγος, όστις <<μελετά διαρκώς τον λόγον των Αγίων, ακολουθεί ευλαβώς τους Πατέρας κατά πάντα, μέχρι και των λέξεων, και καθαίρει εαυτόν γνώμην, έργω και προαιρέσει.