ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΙΣ ΟΣΟΥΣ ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ ΤΟΝ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟ

Δεν υπάρχει πράγματι πατήρ και άγιος της Εκκλη­σίας καθ' όλην την μακραίωνα παράδοση των δεκαπέν­τε αιώνων, από την Δ' Οικουμενική Σύνοδο μέχρι σή­μερα, που να πιστεύει και να διδάσκει ότι δεν έχομε δια­φορές στην πίστη με τους Αντιχαλκηδονίους και ότι αυτοί ουσιαστικά είναι Ορθόδοξοι, όπως εμείς. Αντι­θέτως υπάρχουν πολλοί και μεγάλοι άγιοι της Εκκλη­σίας μας, μετά την σύνοδο της Χαλκηδόνος, που εκθέ­τουν το βάθος και το πλάτος, το μέγεθος εν πάση περιπτώσει, της αιρέσεως των Αντιχαλκηδονίων. Ανάμε­σα δε σ' αυτούς υπάρχουν κολοσσοί και γίγαντες της θεολογίας, στύλοι Ορθοδοξίας, των οποίων η σοφία η πολυποίκιλος, πλην του φωτισμού του Αγίου Πνεύμα­τος, είναι εκπληκτική και αναντίρρητη, κατά πολύ δε υπέρτερη της σοφίας των διεξαγόντων σήμερα τον διά­λογο, ώστε να φαίνεται αστείο το επιχείρημα ότι εκείνοι δεν καταλάβαιναν την επιχειρηματολογία και τις θέ­σεις των Αντιχαλκηδονίων και τις καταλαβαίνομε σή­μερα εμείς. Δεν καταλάβαιναν, λοιπόν, ο Άγιος Μάξι­μος ο Ομολογητής, ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο Μέγας Φώτιος, για να μνημονεύσω μόνον αυτούς τους τρεις εκ των επισήμων Πατέρων που ασχολήθηκαν με τους Αντιχαλκηδονίους; Η πικρή πείρα από τους θεολογικούς διαλόγους οδηγεί στο συμπέρασμα ότι και σ' αυτόν τον διάλογο η θεολογική προπαρασκευή των μελών της ορθοδόξου αντιπροσωπείας δεν ήταν συλλογική και συστηματική με βάση τις πηγές της ορθοδόξου πίστεως, τα κείμενα των συνόδων και των Πατέρων, αλλά προσωπική, κατά τις θεολογικές προτιμήσεις και τάσεις κά­θε μέλους και με βάση τη σύγχρονη κυρίως και νοθευμένη από το οικουμενιστικό πνεύμα βιβλιογραφία. Είναι βέ­βαιο ότι η αντιμετώπιση των θεμάτων του διαλόγου θα ήταν διαφορετική, αν τα ορθόδοξα μέλη είχαν διαβάσει τους Αγίους Πατέρας, τους τρεις έστω επιφανείς που μνημονεύθηκαν. Μέσα στα κείμενά τους βλέπει κανείς να υπάρχουν οι ίδιες υποχωρήσεις και παραχωρήσεις και μεταβολές των Αντιχαλκηδονίων, όπως θεωρούνται σήμερα, που κρίνονται όμως από τους Πατέρας ανειλι­κρινείς και απλή συγκάλυψη του Μονοφυσιτισμού, εφ' όσον δεν οδηγούν στην ρητή ομολογία και αρίθμηση των δύο εν Χριστώ φύσεων εν τω ενί προσώπω μετά την ένω­ση, και επομένως στην αναγνώριση της Δ' Οικουμενικής Συνόδου.
Το περίεργο είναι ότι, ενώ η πατερική παράδοση αγνοείται παντελώς, και χαράσσεται εντελώς νέος δρό­μος, και επιχειρείται καινοτομία εις τα της πίστεως, από τον τεράστιο όγκο του πατερικού υλικού γίνεται κατά κόρον επίκληση εκφράσεως του Αγίου Ιωάννου του Δα­μασκηνού, η οποία αποκεκομμένη από την συνάφειά της και χωρίς συσχετισμό προς όσα ο χρυσορρόας πατήρ της Εκκλησίας της Αντιοχείας και της Καθολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας λέγει, αντιμετωπίζοντας την αίρεση των Ακεφάλων ή Ιακωβιτών, αφήνει την εντύπωση ότι τους αναγνωρίζει ως Ορθοδόξους. Η επίκληση του Αγί­ου Ιωάννου του Δαμασκηνού ασκεί καταλυτικό ρόλο και προκαλεί εντύπωση, γιατί ο άγιος θεωρείται ότι είναι το στόμα της Εκκλησίας, ότι συγκεφαλαιώνει την πίστη της Εκκλησίας και είναι καθ' όλα απλανής διδά­σκαλος και κανών Ορθοδοξίας. Και δεν θεωρείται απλώς, αλλά πράγματι είναι. Γι' αυτό και η επίκληση της γνώ­μης του περί του ότι οι Χαλκηδόνιοι είναι σχεδόν Ορθόδοξοι θα αποτελούσε όντως ισχυρό θεμέλιο πάνω στο οποίο θα μπορούσαμε να στηρίξουμε τις προσπάθειες για την επανένωση των Αντιχαλκηδονίων με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Και μακάρι τα πράγματα να ήσαν έτσι, και όλη αυτή η ταλαιπωρία και ο παραπικρασμός του χωρισμού και της διαιρέσεως να οφειλόταν σε εννοιο­λογικές ασάφειες και παρεξηγήσεις των όρων και σε και­ρικούς ιστορικούς και πολιτικούς λόγους, εφ' όσον μά­λιστα αυτή η εκτίμηση θα προερχόταν από τον κατ' εξοχήν δογματικό διδάσκαλο και εκφραστή της ορθοδόξου αυτοσυνειδησίας, τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, ο οποίος ζούσε μακρυά από την Κωνσταντινούπολη, στην Εκκλησία της Αντιοχείας, απ' όπου προήλθε η Συροϊακωβιτική Εκκλησία και εγνώριζε καλύτερα και εγγύ­τερα τα πράγματα.
Η εικόνα όμως που προκύπτει από την ανάγνωση των κειμένων του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού είναι τελείως διαφορετική, άκρως δυσμενής και απογοητευτική για τις δυνατότητες επανενώσεως με τους Αντιχαλκηδονίους, με ερμηνείες και εξηγήσεις, πλην της επιστροφής τους στην Ορθόδοξη Εκκλησία και της ομολογίας της πίστεως της Χαλκηδόνος. Η διαπίστωση αυτή πρέπει να καταστήσει προσεκτικούς και επιφυλακτικούς όσους σπεύδουν προς την ένωση και μάλιστα την Εκκλησία Αντιοχείας, που έχει ως έδρα του προκαθημένου της την πόλη της Δαμασκού, την γενέτειρα του Αγίου, τον οποίο ιδιαιτέρως τιμά και σέβεται, όπως φαίνεται και από την ονομασία της Θεολογικής της Σχολής, που φέρει το όνο­μα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού.
Ας δούμε όμως με συντομία, ποια είναι η εικόνα που προκύπτει από τα συγγράμματα του Αγίου Ιωάν­νου του Δαμασκηνού. Είναι εν πρώτοις γνωστόν ότι συνέ­γραψε τρεις πραγματείες εναντίον των Ιακωβιτών ή Ακεφάλων, τους οποίους σημειωτέον αδιστάκτως απο­καλεί Μονοφυσίτας. Η πρώτη έχει τίτλο "Περί συνθέ­του φύσεως, κατά Ακεφάλων"², η δεύτερη, κατά πολύ εκτενέστερη της πρώτης, συνεγράφη κατ' εντολήν του πατριάρχου Αντιοχείας Πέτρου με τίτλον "Τόμος ως εκ προσώπου Πέτρου του αγιωτάτου επισκόπου Δαμα­σκού, προς τον επίσκοπον δήθεν του Δαραίας τον Ιακωβίτην"³. Η τρίτη με τίτλο "Επιστολή προς Ιωάννην αρχιμανδρίτην, Περί του Τρισαγίου Ύμνου"⁴ ανα­λύει τον τριαδολογικό χαρακτήρα του Τρισαγίου Ύμνου εναντίον του περιορισμού του μόνον στον Χριστό, όπως πράττουν οι Μονοφυσίται, για να δικαιολογήσουν την προσθήκη της θεοπασχιτικής φράσεως "ο σταυρωθείς δι' ημάς". Ο περιορίζων τον Τρισάγιο Ύμνο σε ένα πρό­σωπο της Αγίας Τριάδος "κοινωνός έστι της του Κναφέως του βαναύσου σκαιότητος", συντελεί δε "την εκ του Κναφέως κακώς επεισφρήσασαν λύμην πάντας άρδην καταλυμήνασθαι"⁵. Πρόκειται περί του εισαγαγόντος την προσθήκη στον Τρισάγιο Ύμνο πατριάρχου Αλε­ξανδρείας Πέτρου Γναφέως. Συνέγραψε επίσης και πρα­γματεία εναντίον του Μονοθελητισμού, όπου όμως ανα­φέρεται και στους Μονοφυσίτας. Ο τίτλος της είναι^. "Περί των εν τω Χριστώ δύο θελημάτων και ενεργειών και λοιπών φυσικών ιδιωμάτων εξ επιδρομής δε και πε­ρί δύο φύσεων και μιας υποστάσεως"⁶. Βασικές αναφο­ρές ευρίσκομε επίσης στα πολύ γνωστά έργα του "Περί αιρέσεων εν συντομία, όθεν ήρξαντο και πόθεν γεγόνασιν"⁷ και "Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"⁸, που συναποτελούν μαζύ με το έργο "Κεφάλαια Φιλο­σοφικά", το ενιαίο τριμερές έργο "Πηγή γνώσεως". Και σε άλλα επίσης έργα υπάρχουν κατάσπαρτες αναφορές εις τους Μονοφυσίτας.
Η επίμαχη φράση του Αγίου Ιωάννου του Δαμα­σκηνού, που την επικαλούνται, όπως είπαμε, συχνά υπέρ της "Όρθοδοξίας" των Αντιχαλκηδονίων προέρχεται από το έργο "Περί αιρέσεων", όπως δε χρησιμοποιείται αποκεκομμένη της συναφείας της λέγει ότι οι Αντιχαλκηδόνιοι "προφάσει της εν Χαλκηδόνι συνόδου εαυτούς από της Εκκλησίας αποσχίσαντες, τα δε άλλα ορθόδο­ξοι υπάρχοντες". Εμείς θα παραθέσουμε κατ' αρχήν όλο το κείμενο του αγίου Ιωάννου, το οποίο θα σχο­λιάσουμε στη συνέχεια, χωρίς να εισέλθουμε, προς το παρόν, στην ουσία της διδασκαλίας του, που είναι τε­λείως αντίθετη προς τα υπογραφέντα κοινά κείμενα του διαλόγου, όπως ασφαλώς και η διδασκαλία η κοινή όλων των Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, την οποία εκφράζει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.

Το κείμενο έχει ως εξής⁹:

«πγ'. Αιγύπτιοι, οι και Σχησματικοί, και Μονοφυσίται· οι προφάσει του εν Χαλκηδόνι συντάγματος του τόπου αποσχίσαντες της ορθοδόξου Εκκλησίας. Αιγυπτιακοί δε προσείρηνται, δια το πρώτους Αιγυπτί­ους κατάρξασθαι τούτου του σχήματος επί Μαρκιανού και Ουαλεντινιανού των βασιλέων τα δε άλλα πάντα ορθόδοξοι υπάρχοντες. Ούτοι δε προσπαθεία τη προς τον εν Αλεξανδρεία Διόσκορον, τον υπό της εν Χαλκη­δόνι συνόδου καθαιρεθέντα, ως των Ευτυχούς δογμάτων συνήγορον αντεπάθησαν τη συνόδω, και μυρίας τόγε επ' αυτοίς μέμψεις κατ' αυτής ανεπλάσαντο. Ας προλαβόντες εν τη παρούση βίβλω ικανώς διελύσαμεν, σκαιούς αυτούς και ματαιόφρονας αποδείξαντες^· ων αρχηγοί Θεοδόσιος ο Αλεξανδρεύς, εξ ου Θεοδοσιανοί, Ιάκω­βος ο Σύρος, εξ ου Ιακωβίται. Τούτων οι συνίστορες, και βεβαιωταί, και υπέρμαχοι, ο Σευήρος ο της Αντιοχέων φθορεύς, και ο τα μάταια πονήσας Ιωάννης ο Τριθεΐτης, το της κοινής αρνούμενοι σωτηρίας μυστήριον. Πολλά μεν της εν Χαλκηδόνι θεοπνεύστου των εξακοσίων τριάκοντα Πατέρων διδασκαλίας κατέγραψαν^. πολ­λά δε τοις απολλυμένοις προς τη ολεθρία αυτών αιρέσει, και θήρατρα, τα δη λεγόμενα, και εχόμενα τρίβου τεθείκασι σκάνδαλα. Ου μην αλλά και μερικάς δογματίζοντες ουσίας, το της οικονομίας συγχέουσι μυστήριον. Ων διαλαβείν εν επιτομή την ασέβειαν ελογισάμεθα δειν, παρενθέντες και μικρά σχόλια προς ελεγμόν της αθέου αυτών και παμμιαράς αιρέσεως. Του προασπιστού δε αυτών Ιωάννου, εν οις μάλιστα εναβρύνονται, τα δόγματα, μάλλον δε ληρήματα, παραθήσομαι.»
Η πρώτη παρατήρηση που πρέπει να κάνουμε είναι ότι ο Άγιος Ιωάννης συγκαταλέγει και αριθμεί τους Αντιχαλκηδονίους μεταξύ των αιρετικών. Ο αριθμός πγ' (83) που προηγείται του κειμένου είναι ο αριθμός της αιρέσεως στη σειρά που τις παραθέτει. Αν πίστευε ότι ήσαν ορθόδοξοι, ασφαλώς δεν θα τους περιελάμβα­νε μεταξύ των αιρετικών. Εμφανώς έπειτα τους ονο­μάζει Μονοφυσίτας^. "Αιγύπτιοι, οι και Σχηματικοί, και Μονοφυσίται". Έχουν γραφή και έχουν λεχθή τόσα πολλά περί του ότι δεν είναι μονοφυσίται στη σύγχρο­νη θεολογική οικουμενιστική βιβλιογραφία, ώστε όλοι διστάζομε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον όρο, που τεί­νει να εξαλειφθεί. Και ερχόμαστε στην περιλάλητη έκ­φραση^· "οι προφάσει του εν Χαλκηδόνι συντάγματος του τόπου αποσχίσαντες της ορθοδόξου Εκκλησίας... τα δε άλλα πάντα ορθόδοξοι υπάρχοντες". Στο πρώτο τμήμα της φράσεως λέγεται σαφώς ότι πρόκειται περί σχισμα­τικών που δεν ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία^. "του τόπου αποσχίσαντες της ορθοδόξου Εκκλησίας". Είναι λοιπόν εκτός του χώρου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η αιτία της αποσχίσεώς τους από την Ορθόδοξη Εκκλη­σία είναι ο δογματικός όρος, το σύνταγμα της Χαλκη­δόνος, και όχι οι ποικίλοι ιστορικοί και πολιτικοί λό­γοι που ψάχνουν να βρουν οι σύγχρονοι θεολόγοι και ιστορικοί ακολουθούντες μέθοδο μη θεολογική, παντελώς ξένη προς την πατερική μέθοδο και την αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας· "προφάσει του εν Χαλκηδόνι συντάγματος". Η χρήση του προφάσει εκ μέρους του Αγίου Ιωάννου επιβαρύνει την θέση των Αντιχαλκηδονίων και ενισχύει την αυθεντία και το κύρος της Δ' εν Χαλ­κηδόνι Οικουμενικής Συνόδου. Με άλλα λόγια θέλει να πει ότι η πίστη της Χαλκηδόνος είναι σαφέστατη και κρυστάλλινη και δεν χρειάζεται ερμηνείες και εξηγή­σεις, όπως κάνομε σήμερα στο διάλογο^. η απόρριψή της είναι πρόφαση για να προχωρήσουν στο σχίσμα και στη διαίρεση, όπου τους οδηγεί η διαφορετική προς τον όρο της Χαλκηδόνος πίστη τους.
Ποιο είναι τότε το νόημα του δευτέρου μέρους της φράσεως "τα δε άλλα πάντα ορθόδοξοι υπάρχοντες", πού προκαλεί σύγχυση; Απλούστατα ο Άγιος Ιωάν­νης ο Δαμασκηνός αντιπαραθέτει στο μεγάλο θεολογι­κό ολίσθημα της απορρίψεως της Χαλκηδόνος, που θέ­τει τους Αντιχαλκηδονίους αυτομάτως εκτός της Εκκλη­σίας, την εκ μέρους τους διατήρηση στη ζωή της Εκκλη­σίας αλλά και στα λοιπά της πίστεως διδασκαλιών, λει­τουργικών ηθών και εθίμων, ως προς τα οποία είναι ορθό­δοξοι, συμφωνούν δηλαδή μετά της Ορθοδόξου Καθο­λικής Εκκλησίας. Όλοι γνωρίζουν ότι η ενότης προ­ϋποθέτει ενότητα στην πίστη, στην λατρεία και στη δι­οίκηση, ιδιαίτερα μάλιστα στα θέματα πίστεως η ενό­της εξικνείται μέχρι και των μικρών, διότι λόγω της συνοχής και αλληλουχίας και του εσωτάτου δεσμού των αληθειών της πίστεως "ο και μικρόν λυμαινόμενος το παν λυμαίνεται". Και ασφαλώς το δόγμα της Χαλκη­δόνος περί της υποστατικής των δύο φύσεων ενώσεως εν τω ενί προσώπω του Χριστού, αποτελεί θεμελιακή δο­γματική διδασκαλία, η απόρριψη της οποίας συνιστά εμφανή αίρεση, έστω και αν οι απορρίπτοντες ως προς "τα άλλα πάντα ορθόδοξοί εισι". Αυτή είναι η θέση του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, που προσεπιβεβαιώνεται και από την συνέχεια του παραθέματος και από άλλες του θέσεις. Πριν όμως προχωρήσουμε σ' αυτά, πρέπει εδώ στη συνάφεια να πούμε ότι αυτό που λέγε­ται για τους Αντιχαλκηδονίους θα μπορούσε κανείς να το πει και για τους Αρειανούς ή τους Εικονομάχους· ότι δηλαδή αποσχίσθηκαν οι πρώτοι "προφάσει του εν Νικαία Α' συντάγματος", οι δε δεύτεροι "προφάσει του εν Νικαία Β' συντάγματος", "τα δε λοιπά ορθόδοξοι υπάρ­χοντες". Θα μπούμε λοιπόν σ' αυτή τη λογική του πόσα και ποια και από ποια σύνοδο θεσπισθέντα απορρί­πτουν οι αιρετικοί, για να τους μεταβάλλουμε σε Ορθοδόξους, γκρεμίζοντας σιγά-σιγά τα αμετακίνητα όρια "α έθεντο οι Πατέρες ημών", και διαιρώντας διαχρονι­κά το σώμα της Εκκλησίας και το "συν πάσι τοις αγίοις", εν όψει μιας μη σαφούς και εν μετανοία επιστροφής αλλά θολής και ασαφούς ομολογίας των Αντιχαλκηδονίων;
Η συνέχεια του παραθέματος είναι πολύ πιο ενδια­φέρουσα. Οι Αντιχαλκηδόνιοι εκτιμούν πολύ τον Διόσκορο, ο οποίος καθαιρέθηκε από την σύνοδο της Χαλ­κηδόνος, επειδή συνηγόρησε στη διδασκαλία του Ευτυχούς. Έπλασαν γι' αυτό μύριες κατηγορίες εναντίον της συνό­δου, τις οποίες όμως ήδη τις διαλύσαμε "σκαιούς αυτούς και ματαιόφρονας αποδείξαντες". Αναφέρεται ο Άγιος Ιωάννης στα ειδικά έργα του εναντίον των Ιακωβιτών τα οποία εμνημονεύσαμε. Αρχηγοί τους είναι ο Θεο­δόσιος από την Αλεξάνδρεια, γι' αυτό ονομάζονται και Θεοδοσιανοί, και ο Σύρος Ιάκωβος, εξ ου και Ιακωβίται. Σύμμαχοι και υπέρμαχοι όλων αυτών είναι ο Σευήρος, "ο της Αντιοχέων φθορεύς" και ο Ιωάννης Φιλόπονος, ο Τριθεΐτης, οι οποίοι με τη διδασκαλία τους αρνούνται το μυστήριο της σωτηρίας· "το της κοινής αρνούμενοι σωτηρίας μυστήριον". Έγραψαν πολλά εναντίον της "θεοπνεύστου των εξακοσίων τριάκοντα Πατέρων διδασκαλίας", και παρέσυραν και κατέστρεψαν πολλούς στην "ολέθριά τους αίρεση" .

Η σύντομη αναφορά στην ασεβή διδασκαλία τους και τα παρεμβαλλόμενα μικρά σχόλια έγιναν προς έλεγ­χο "της αθέου αυτών και παμμιαράς αιρέσεως".
Μεταφερόμενα αυτά στην σύγχρονη θεολογική πρα­γματικότητα σημαίνουν τα εξής. Δεν αμφιβάλλει ο Άγιος Ιωάννης για την ορθότητα της καταδίκης του Διοσκόρου, που τον αθωώνουν πλέον και πολλοί Ορθόδοξοι, διότι συνηγόρησεν εν συνόδω στην αίρεση του Ευτυχούς. Το "ου δια πίστιν καθηρέθη Διόσκουρος", που είπεν ο πατριάρχης Ανατόλιος και που έγινε στο διάλογο σύνθημα όπως και το "τα δε άλλα πάντα ορθόδοξοι υπάρχοντες" δεν σημαίνει ότι ανεγνωρίσθη η Ορθοδοξία του, αλλά απλώς, επειδή, κληθείς να έλθει στη σύνοδο, δεν ήλθε, καθαιρέθηκε για το κανονικό του αυτό παράπτωμα και "ου δια πίστιν", όπως φαίνεται σαφέστατα αυτό στο εν υποσημειώσει παρατιθέμενο ενταύθα σχόλιο του Λεοντίου. Αν ερχόταν όμως θα καθηρείτο δια πίστιν, διότι ήτο αιρετικός¹⁰.
Οι επιφυλάξεις και οι κατηγορίες των Αντιχαλκη­δονίων εναντίον της Χαλκηδόνος απορρίπτονται από τον Άγιο Ιωάννη ασυζητητί ως αβάσιμες. Στον διάλογο τον σημερινό προσπαθούν οι Ορθόδοξοι να ερμηνεύσουν και να δικαιολογήσουν την σύνοδο της Χαλκηδόνος υιο­θετώντας εν πολλοίς τις αιτιάσεις των Αντιχαλκηδο­νίων, ιδιαίτερα δε το μένος τους εναντίον του Αγίου Λέ­οντος πάπα Ρώμης, ο οποίος δήθεν παρέσυρε τη σύνοδο στις δικές του θέσεις τις νεστοριανίζουσες, διέσπασε τους Ανατολικούς και ευθύνεται καθ' ολοκληρίαν για το σχί­σμα και τη διαίρεση του ανατολικού κόσμου, που τώρα προσπαθεί ο διάλογος να διορθώσει και να θεραπεύσει. Συνέπεια της υιοθετήσεως αυτής της εναντίον του Αγί­ου Λέοντος καταφοράς είναι η καταβαλλομένη ακόμη και σε επίπεδο θεολογικής ερεύνης προσπάθεια να αποδειχθεί ο "Κυρίλλειος χαρακτήρ" του όρου της Χαλ­κηδόνος, και να αποξενωθεί ο Άγιος Λέων από τις απο­φάσεις της Συνόδου, ώστε έτσι να γίνουν αποδεκτές από τους Αντιχαλκηδονίους.
Αυτή μάλιστα η πρωτοφανής και μοναδική στην ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας υιοθέτηση κατηγο­ριών των αιρετικών εναντίον των πρωταγωνιστών και υπερμάχων της πίστεως, εν οις μέγας και ορθοδοξότατος και στύλος της Εκκλησίας και πύργος ευσεβείας και πρόβολος είναι και ο Άγιος Λέων¹¹, οδήγησε μέχρι του σημείου να διατυπωθεί η άποψη ότι ο Λέων δεν ενδια­φέρει τον διάλογο Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων, αλλά Ρωμαιοκαθολικών και Αντιχαλκηδονίων. Η πίστις όμως της αδιαιρέτου Εκκλησίας είναι καθολική και όπως πίστευε η Ρώμη, πίστευε και η Κωνσταντινούπο­λη και η Αλεξάνδρεια και η Αντιόχεια και αντιστρό­φως όπως πίστευε η μικρότερη επισκοπή και ενορία πί­στευαν και τα μεγάλα εκκλησιαστικά κέντρα, ενδιαφέ­ρει επομένως όλους. Αλλοίμονο αν μεταφέρουμε τις με­τά το σχίσμα καταστάσεις, στην προ του σχίσματος επο­χή και καταστήσουμε υπευθύνους της ιδικής μας αναξιότητος τους αγίους της Εκκλησίας.
Ο χωρισμός και η διαίρεση και η απόσχιση από την Εκκλησία κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό ση­μαίνει στέρηση της δυνατότητος σωτηρίας. Οι Αντι­χαλκηδόνιοι με τη διδασκαλία τους αρνούνται "το της κοινής σωτηρίας μυστήριον". Οι παρασυρθέντες και πα­ρασυρόμενοι στην αίρεσή τους, όπως και σε κάθε αίρε­ση, απόλλυνται, χάνουν την σωτηρία, οδηγούνται στην απώλεια. Και ενώ όλοι δεχόμαστε και διδάσκομε ότι πυρήνας και στόχος της δογματικής διδασκαλίας και των αγώνων των αγίων και των Πατέρων δεν ήταν οι φιλολογικές και ερμηνευτικές διαμάχες και οι εννοιο­λογικές διασαφήσεις, αλλά η εξασφάλιση της δυνατό­τητος σωτηρίας που την καταστρέφουν οι αιρέσεις, και γι' αυτό γίνεται όλος ο αγώνας, όχι για την νίκη αυτής ή της άλλης γνώμης, αλλά για να μπορούν οι άνθρωποι να σώζονται, στους σημερινούς θεολογικούς διαλόγους τείνει να κυριαρχήσει η θέση ότι όλοι αποτελούμε εκκλη­σίες και όλοι σώζονται μέσα σ' αυτές τις εκκλησίες, είμα­στε αδελφές εκκλησίες ή οικογένειες εκκλησιών που δεν έχομε μεγάλες διαφορές στην πίστη, απλώς δεν συνεν­νοούμαστε στην ορολογία και ερμηνεύομε διαφορετικά μερικά πράγματα. Γι' αυτό δίνομε μερικές εξηγήσεις γι' αυτές τις διαφορές, και παραμένει ο καθένας στα δι­κά του, οι Ανατολικοί Ορθόδοξοι, δηλαδή οι Αντιχαλκηδόνιοι, μπορούν να διατηρούν την παραδοσιακή γι' αυτούς Κυρίλλειο ορολογία περί της μιας φύσεως του σεσαρκωμένου Λόγου, οι δε Ορθόδοξοι, εμείς δηλαδή, δικαιούμαστε να χρησιμοποιούμε την διατύπωση δυο φύσεις, όπως λέγουν τα κείμενα του Διαλόγου¹². Καμμία επίπτωση δεν έχουν αυτά, ούτε είχαν μέχρι τώρα στη σωτηρία, και έκαναν λάθος οι άγιοι Πατέρες και ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός που βλέπουν τους Αντιχαλκηδονίους να χάνονται στην αίρεση, έξω από την Εκκλησία, και προσπαθούν όχι να τους κολακεύσουν αλλά να τους επιστρέψουν στην αυλή της Εκκλησίας. Οι διεξάγοντες τον διάλογο σήμερα αντιθέτως γράφουν "Κατενοήσαμεν τώρα σαφώς ότι αμφότεραι αι οικογένειαι διετήρησαν πάντοτε πιστώς την αυτήν αυθεντικήν Ορθόδοξον Χριστολογικήν πίστιν και την αδιάκοπον συνέχειαν της αποστολικής παραδόσεως, καίτοι εχρησιμοποίησαν χριστολογικούς όρους κατά διάφορον τρό­πον"¹³.

• 2. PG 95,112-125.
• 3. PG 94,1436-1501.
• 4. PG 95,21-61.
• 5. Αυτόθι 95, 24, 57.
• 6. PG 95,128-185.
• 7. PG 94,677-780.
• 8. PG 94,789-1228.
• 9. PG94, 741-744.
• 10. Βλ. Doctrina Patrum de incarnatione Verbi, ²1981, 177-179: Λέγουσιν, ότι ου δει δέξασθαι την εν Χαλκηδόνι σύνοδον, διότι οι εν αυτή συναχθέντες παλίμβουλοι ήσαν και αλλόκοτοι. Οι αυτοί γαρ και εν Βυζαντίω τον Ευτυχή καθείλον και εν Εφέσω τούτον εδέξαντο μετά Διοσκόρου αποβαλλόμενοι Φλαβιανόν, και πάλιν οι αυτοί εν Χαλκηδόνι Φλαβιανόν μεν εδέξαντο, τον δε Διόσκορον απεβάλοντο. Προς τούτο λέγομεν, ότι ου δει λογίζεσθαι τα ανθρώπινα. Πολλοί γαρ πολλάκις τούτο φαίνονται πεπονθότες, ίσως και των δοκούντων. Πλην ει και πέντε ή πλείους ή και τριάκοντα από των χλ' εφάνησαν παλίμβουλοι, ώς φατε, ου δια τούτο χρη εξα κοσίων ανδρών σύνοδον αποβάλλεσθαι, όπου γε οι αυτοί και εν Εφέσω συνήδρευσαν μετά Διοσκόρου, και ου δια τούτους αποβάλλεσθε την τοιαύτην σύνοδον. Πάλιν λέγουσιν, ότι ει κατά την φωνήν Ανατολίου του Κωνσταντινουπόλεως ου δια πίστιν καθηρέθη Διόσκορος, τί μη δέχεσθε αυτόν; και λέγομεν, ότι επ' αληθείας ου δια πί στιν καθηρέθη. Δια τούτο γαρ ου συνήλθεν εν τη συνόδω, ίνα μη ζητηθή τα κατ' αυτόν^. ει δε ανήλθε και ζήτησις γέγονε, και ως αιρετικός καθηρείτο· και γαρ ην. Επειδή δε κληθείς εκ τρίτου ου παρεγένετο και ταύτην εποιήσαντο αιτίαν της καθαιρέσεως αυτού, τούτου, ένεκα είπεν ο Ανατόλιος, ότι ου δια πίστιν καθηρέθη. Πάλιν λέγουσιν, ότι αιρετικούς εδέξατο η αυτή σύνοδος και ου δει δέξασθαι αυτήν^. φασί δε περί Θεοδωρήτου και Ίβα. Και λέγομεν, ότι ου πρότερον εδέξατο αυτούς, έως ανεθεμάτισαν Νεστόριον.
  Αλλά πάλιν απορούσιν, ότι δια τι μη απήτησαν Θεοδώρητον αναθεματίσαι τα ιδικά συγγράμματα τα κατά Κυρίλ λου; και λέγομεν προς τούτο ότι ουκ έδει αυτούς τη συνόδω τούτο εγκαλέσαι, αλλά τω αγίω Κυρίλλω. Κοινωνίαν γαρ ποιήσας προς τους ανατολικούς και προς αυτόν Θεοδώρητον ουκ απήτησεν αυτόν αναθεματίσαι τα οικεία συντάγματα. Ο ουν ουκ εποίησεν ο άγιος Κύριλλος, η σύνοδος μη ποιήσασα εγκαλείσθαι ουκ ώφειλε. Καίτοι ο ουκ εποίησεν εκείνος, εποί ησεν αύτη απαιτήσασα αυτόν αναθεματίσαι Νεστόριον. Ει δε και θώμεν, ότι αιρετικοί ήσαν, ουδέ ούτως η σύνοδος δια τού τους απόβλητος. Ιδού γαρ και η εν Νικαία εδέξατο επτά αιρε τικούς και προς τούτου Αρειανούς και μετά ταύτα επιμείναντας τη αιρέσει, και ου δια τούτο λέγεται η σύνοδος των τια', αλλά των τιη'. Όπου γε και Ιουβενάλιος ο Ιεροσολύμων και άλλοι ικανοί επίσκοποι εις την εν Εφέσω σύνοδον ευρεθέντες μετά Διοσκόρου ευρέθησαν εν Χαλκηδόνι, και ου δια τούτο αποβάλλονται εκείνοι την σύνοδον εκείνην, αλλά και ασπά­ζονται.
• 11. Βλέπε την ακολουθία του αγίου στις 18 Φεβρουαρί ου
• 12. Δευτέρα κοινή Δήλωσις και προτάσεις προς τας εκκλησίας της Μεικτής επί του Διαλόγου Επιτροπής (Γενεύη, Σεπτέμβριος 1990).
• 13. Αυτόθι.

ΠΗΓΗ: Η "Ορθοδοξία" των Αντιχαλκηδονίων Μονοφυσιτών
Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ
Σειρά "Καιρός"
Θέματα Εκκλ. Επικαιρότητος
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1994